رنج کمبود نقدینگی در صنعت دارو

شرکت‌های دارویی را باید از شرکت‌هایی دانست که پس از حذف ارز ترجیحی جزو تولیدکنندگانی قرار گرفتند که به طور مستقیم از تغییر ارز ترجیحی به ارز نیمایی تحت تأثیر قرار گرفتند. حذف ارز ترجیحی منجر به افزایش قیمت دارو و رشد هزینه‌های تولید شرکت‌های دارویی گردید و کمبود نقدینگی شرکت‌های تولیدکننده دارو و متضرر شدن آن‌ها را در پی داشت. میانگین افزایش قیمت‌ محصولات دارویی در اثر حذف ارز ترجیحی حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد بوده است که البته این میزان در خصوص برخی از داروهای خاص و کم‌تیراژ صدق نمی‌کند و قیمت این اقلام را دچار افزایش چندین برابر کرده است. در خصوص دغدغه‌های تولید و چالش حذف ارز ترجیحی گفت‌وگویی با علی مرتضوی مدیرعامل شرکت سبحان‌دارو، بزرگ‌ترین شرکت دارویی به لحاظ تعداد تولید دارو، انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.
تغییر نرخ ارز مورد نیاز برای تأمین مواد اولیه دارویی‌ها از ترجیحی به نیمایی چه اثراتی به دنبال داشت؟
در مورد هزینه‌های شرکت‌های دارویی باید گفت تمامی مواد و اقلامی که در صنعت دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد غیر از مواد مؤثره با ارز نیمایی خریداری می‌شد. در واقع مواد جانبی، قطعات، اقلام بسته‌بندی، تجهیزات و ماشین‌آلات همه و همه با قیمت نیمایی محاسبه می‌شد و فقط مواد مؤثره که درصدی از بهای تمام شده را شامل می‌شد همچنان با نرخ ترجیحی محاسبه می‌گردید اما در اثر حذف ارز ترجیحی و پس از نیمایی شدن نرخ مواد مؤثره این اتفاق در عمل منجر به همگن شدن خریدها و در حقیقت افزایش بهای تمام شده محصولات دارویی شد.

طرح دارویار چقدر توانسته است به کنترل بهای تمام شده محصولات دارویی کمک کند؟
باید در نظر داشت که با توجه به طرح دارویار قسمتی از این هزینه‌ها پوشش پیدا کرده است اما هنوز برخی از محصولات نسبت به زمانی که ارز از ترجیحی به نیمایی تغییر یافته است متحمل افزایش ملموسی در قیمت نشده و طرح دارویار نتوانسته در خصوص برخی اقلام منجر به پوشش هزینه‌های افزایش بهای تمام شده شود. با وجود این در خصوص برخی از اقلام دارویی نیز تغییر ارز از ترجیحی به نرخ نیمایی و اعمال طرح دارویار، هزینه‌ها پوشش داده شده است. به طور کلی قبل از این طرح، برخی از اقلام با ارز ترجیحی و برخی با ارز نیمایی تأمین می‌شد ولی قیمت‌گذاری بر حسب نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی تعیین می‌شد که یکپارچه کردن نرخ ارز در پروسه قیمت‌گذاری دارو به همگن‌تر شدن بهای تمام شده با فروش منجر شده است.

افزایش قیمت محصولات شما در اثر حذف ارز ترجیحی به چه میزان بوده است؟
میانگین افزایش قیمت‌ها در خصوص اقلام دارویی تولیدی ما در اثر حذف ارز ترجیحی تقریباً ۲۰ تا ۲۵ درصد بوده است در واقع افزایش قابل توجهی در تعدادی از محصولات ما دیده نمی‌شود ولی در خصوص برخی اقلام کم‌تیراژ افزایش بیشتری را شاهد بودیم که البته در خصوص این محصولات نیز باید توجه داشت که اگر چنین محصولاتی از طریق واردات در کشور تأمین می‌شد قیمتشان به بیش از چند برابر افزایش ایجاد شده در اغلب اقلام دارویی ما می‌رسید. علت نیز این است که تأمین کننده ماده مؤثره چنین محصولاتی در سطح دنیا بسیار محدود بوده و به علاوه شرایط تولیدشان بسیار خاص است که با توجه به تغییر نرخ ارز این محصولات با افزایش قابل توجهی مواجه می‌شدند.

افزایش هزینه مالی و تأمین نقدینگی که در سبحان‌دارو اتفاق افتاده با چه هدفی بوده است؟
عمده دلیل افزایش هزینه مالی به دلیل تغییر نرخ ارز رخ داده است. در گذشته، ما با ارز ۴۲۰۰ تومانی مواد مؤثره خود را تأمین می‌کردیم و در حال حاضر این عدد به ارز نیمایی تغییر کرده که به حدود ۲۷ تا ۲۸ هزار تومان نیز رسیده است. یعنی میزان نقدینگی که برای تأمین نرخ ارز نیازمندیم به بیشتر از ۷ برابر رسیده است. طرح دارویار قسمتی از هزینه‌های تولید را پوشش داده است اما هنوز برخی از محصولات نسبت به زمانی که ارز از ترجیحی به نیمایی تغییر یافته است متحمل افزایش ملموسی در قیمت نشده و طرح دارویار نتوانسته در خصوص برخی از اقلام منجر به پوشش هزینه‌های افزایش بهای تمام شده شود. بزرگ‌ترین مشکل شرکت‌های داروسازی را باید تأمین نقدینگی قلمداد کرد به همین دلیل اگر مشکلات مربوط به کمبود نقدینگی و تأمین مالی این شرکت‌ها برطرف نشود در ماه‌های آینده قطعاً با کمبود محصولات دارویی بیش از پیش مواجه خواهیم شد.

استراتژی سبحان‌دارو برای تأمین مالی جهت تأمین ارز مورد نیاز برای خرید مواد اولیه چیست؟
برای تأمین نقدینگی روال شرکت در گذشته گرفتن تسهیلات از طریق سیستم بانکی بوده است اما در حال حاضر با توجه به محدودیت‌های موجود به ندرت توانسته‌ایم از سیستم بانکی تسهیلات جدیدی دریافت کنیم. البته ناگفته نماند که سبحان‌دارو به سمت تأمین مالی از طریق اوراق گام نیز رفته است و در فرآیند تأمین مالی از طریق اوراق قرار گرفته که البته پروسه انجام آن نسبت به تأمین مالی از طریق سیستم بانکی زمان‌بر تر و پرهزینه‌تر است. شاید بتوان گفت هزینه نهایی ما برای تأمین مالی از طریق سیستم بانکی حدود ۲۰ تا ۲۲ درصد باشد ولی با تأمین مالی از طریق اوراق، هزینه نهایی ممکن است به ۲۷ تا ۲۸ درصد نیز برسد به همین دلیل لازم است برای تداوم فعالیت شرکت‌ها و تأمین هزینه‌های خرید مواد اولیه از طریق اوراق به تأمین مالی بپردازیم. دوره وصول مطالبات در صنعت داروسازی حدود ۸ ماه است که در عمل افزایش قیمت‌هایی اعمال شده است و درآمد حاصل از آن حدود ۸ ماه بعد به شرکت وارد می‌شود به همین دلیل به دلیل گپ چند ماهه موجود نیاز به تأمین نقدینگی است.

درخصوص علل افزایش سود عملیاتی سبحان‌دارو توضیح دهید.
در مورد افزایش سود عملیاتی در سبحان‌دارو باید این موضوع را در نظر بگیریم که به طور کلی سود یک عاملی است که از درآمد نشات می‌گیرد. با توجه به این که رشد قابل توجهی در فروش هم به لحاظ تعدادی و هم به لحاظ ریالی داشتیم این افزایش فروش منجر به افزایش سودآوری ما شده است و به دلیل افزایش درآمد رخ داده است. علاوه بر این، با بهینه کردن خرید در جهت افزایش میزان سود عملیاتی تلاش کردیم. با بهینه کردن خرید و افزایش کیفیت، بهای تمام شده نیز در وضعیت مطلوب‌تری قرار گرفته است. مسئله مهمی که باید به آن توجه کنیم این است که یکی از عوامل مهم در افزایش سودآوری ما کنترل هزینه‌های توزیع و فروش بوده است. سعی داریم میزان رشد و فروش را تا پایان سال حفظ کنیم و قطعاً رشد سود را به دلیل تغییر نوع سبد و افزایش فروش تعدادی و ریالی محصولات شاهد خواهیم بود. برای سال آینده نیز با توجه به پروژه‌هایی که در دست اجرا داریم مسئله توسعه شرکت و افزایش سرمایه‌ای که در دو سال آینده مستمر خواهد بود، تنوع محصولات سبد ما بیشتر و در نتیجه سودآوری بیشتری را نیز در پیش خواهیم داشت.

هزینه‌های توزیع و پخش شما به چه میزان است، آیا این عدد نسبت به سال‌های قبل تغییراتی داشته است؟
سال قبل هزینه‌های توزیع و فروش تقریباً ۱۴ درصد فروش بود که امسال این عدد به حدود ۹ درصد کاهش پیدا کرده است. این میزان کاهش در هزینه‌های توزیع و فروش باعث شده است که این مسئله بهبود ۵ درصدی در حاشیه سود سبحان‌دارو را رقم بزند.

چه تغییری در سیستم توزیع و پخش شما افزایش حاشیه سود را ایجاد کرده است؟
نوع سبدی که برای تولید و فروش انتخاب کردیم سبدی است که بازار بیشتر به آن نیاز دارد و در نتیجه هزینه‌های تخفیفات بسیار کمتر شده که باعث شده این هزینه به حداقل برسد. مهندسی سبد باعث شده است که سبد بهینه‌تری ایجاد شود همچنین با توجه به نیاز بازار، هم هزینه کم و هم وصول آن بهتر شده است.

مهندسی سبد به شکلی بهینه در سبحان‌دارو به چه شکل انجام شده است؟
اگر بخواهیم به طور خلاصه در خصوص تغییرات این سبد بگوییم باید گفت برخی از داروها رقبای زیادی در میان تولیدکنندگان دارند، همیشه وقتی در بازار تعداد رقیب‌ها زیاد باشد و یک بازار محدود وجود داشته باشد بازار رقابتی می‌شود که این مسئله بر عرضه و تقاضای محصولات مختلف اثرگذار خواهد بود. ما سعی کردیم که این محصولات را در سبدمان مدیریت کنیم و در خصوص محصولاتی که برند سبحان‌دارو در آن مطرح‌تر و شناخته شده است و بیمار و پزشک اقبال بیشتری به آن دارند حجم بیشتری از تولید را به آن اختصاص دهیم.

میزان حاشیه سود ناخالص و عملیاتی شما چقدر است؟
حاشیه سود ناخالص و عملیاتی ما نسبت به سال قبل بهبود پیدا کرده است که البته باید به این مسئله توجه داشت که وقتی سبد فروش تغییر می‌کند بهای تمام شده شما نیز تغییر خواهد کرد و در نتیجه حاشیه سود ناخالص نیز به تبع آن بهتر می‌شود محصولاتی که اختصاصی‌تر هستند به نوعی برای سبحان‌دارو سودآورتر هستند. سبحان‌دارو بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده داروهای اعصاب و روان است. محصولات سبحان‌دارو در خصوص اعصاب و روان جزو محصولات قدیمی بازار است که همواره در بازار وجود داشته و بهینه کردن خرید، سربار کنترل شده و بالا رفتن تولید عمده، افزایش حاشیه سود ناخالص و عملیاتی را رقم زده است.
آیا افزایش سرمایه‌ای را در دستور کار دارید؟
بله، یک افزایش سرمایه ۴۰ درصدی از محل سود انباشته در نظر داریم که به منظور توسعه و نوسازی خطوط و خرید دستگاه‌های جدید مورد استفاده قرار خواهد گرفت. افزایش سرمایه در مراحل پایانی است و در آذر ماه در مجمع فوق‌العاده‌ای که خواهیم داشت عملی می‌شود.

پروژه‌های جدید که قصد دارید با افزایش سرمایه عملیاتی کنید چیست؟
به طور کلی پروژه‌های جدید ما به سه طیف خرید ماشین‌آلات جدید، نوسازی خطوط قدیمی و ساخت خطوط جدید برای یک سری از محصولاتی که در سبحان‌دارو وجود ندارد مثل شکل جامدات داروهای‌هازارد و به احتمال زیاد داروهای تزریقی اختصاص می‌یابد که البته این پروژه‌ها به سال بعد منتقل خواهد شد. افزایش سرمایه ۴۰ درصدی که به زودی اجرایی می‌شود صرفا برای خرید یک سری دستگاه‌های جدید در خطوط جامدات و نوسازی کلیه خطوط جامدات است و به احتمال زیاد این نوسازی تا پایان سال به اتمام خواهد رسید که با این اوصاف به شرکتی با GMP مطلوب تر تبدیل خواهیم شد.

در خصوص نوسازی خطوط جامدات سبحان‌دارو بفرمایید.
بازسازی خطوط جامدات در حال اتمام است در واقع قسمت‌هایی همزمان از مدار خارج شده و با نوسازی آن بخش‌ها و نصب دستگاه‌های جدید مجددا به خطوط تولید اضافه می‌شوند.

این اقدامات چه تأثیری بر میزان تولید دارد؟
بازسازی به تنهایی بر افزایش ظرفیت تولید اثری ندارد اما دستگاه‌های جدیدی که در این حین خریداری و به این بخش‌ها افزوده می‌شود حدود ۱۰ درصد بر افزایش ظرفیت تولید مؤثر است.

در خصوص وضعیت صادراتی سبحان‌دارو توضیح دهید.
در ابتدای سال به دلیل موانعی که به واسطه گرفتن مجوزهایی که لازم بود از سمت سازمان غذا و دارو کسب شود، صادارت ما به شدت افت کرده بود اما در ماه‌های اخیر دیدگاه سازمان غذا و دارو نسبت به صادارت بهتر شده و مجوزهای بیشتری اعطا شده است. میزان صادرات ما نسبت به صادرات سال قبل رشدی حدودا ۵۰ درصدی را تجربه کرده است. در گذشته ما تقریباً ۳ تا ۴ کشور را در مقاصد صادراتی خود قرار داده بودیم ولی در حال حاضر تعداد محصولاتی که برای صادرات در نظر داریم و به علاوه مقاصد صادراتی ما افزایش یافته است.

آیا راه‌اندازی خطوط جدید به توسعه سبد محصولات شما منجر می‌شود؟
بله، خطوط جدیدی که طی اقدامات اخیر به خط تولید سبحان‌دارو اضافه خواهد شد محصولات جدیدی را به سبد تولیدات ما وارد می‌کند در خصوص محصولات پرریسکی که به آن‌هاهازارد می‌گوییم یک سری محصولات جدید وارد سبد محصولاتمان خواهیم کرد که باعث تکمیل شدن سبد داروهای‌هازارد ما می‌شود. با توجه به اینکه سبحان‌دارو بزرگ‌ترین تأمین کننده داروهای اعصاب و روان است در بخش تحقیقات، در نظر داریم سبد دارویی کشور را در خصوص سبد داروهای اعصاب و روان تکمیل کرده و هر چه برای بیمار بهینه‌تر است را تأمین کنیم. از طرف دیگر سبحان‌دارو بر روی تولید یک سری داروی قلبی و عروقی و همچنین تعدادی از مکمل‌های تخصصی که می‌تواند به بیماران در فیلدهای مختلف اعصاب و روان کمک کند نیز کار می‌کند. با توجه به اینکه ما بزرگ‌ترین شرکت دارویی به لحاظ تعداد تولید دارو را داریم و تقریباً ۱۰ درصد تعداد داروهای جامد کشور در سبحان‌دارو تولید می‌شود (حدود ۴ ونیم میلیارد واحد محصول) به همین سبب تعداد شرکت‌های پخش‌ متعددی نیز به ما کمک می‌کنند که بتوانیم در گستردگی کامل در سراسر داروخانه‌های کشور حضور داشته باشیم. پخش اصلی ما پخش البزر است و بیشترین میزان توزیع داروی ما را در سطح کشور بر عهده دارد.

منبع: ماهنامه بازار و سرمایه شماره ۱۳۲