بررسی صنعت سنگ آهن
وضعیت سنگ آهن داخلی ، ظرفیت ها و مشکلات پیش رو
تولید سنگ‌آهن نقطه آغازین زنجیره تولید فولاد و محصولات وابسته به آن است. لذا توسعه صنایع فولاد محور در داخل کشور می‌تواند در آینده باعث رونق این حوزه صنعتی شود. هر چند که باید نیم‌نگاهی هم به ظرفیت معادن کشف شده داشته باشیم. ظرفیتی که در صورت استفاده نادرست و خام‌فروشی، ممکن است در سال‌های نه چندان دور به پایان برسد!
صنعت سنگ‌آهن به عنوان یکی از صنایع بنیادی و سودآور در سال‌های گذشته همواره مورد توجه بوده است. به نظر می‌رسد با توجه به چشم‌انداز مطلوب صنایع معدنی در آینده، سرمایه‌گذاری در این حوزه همچنان جذاب باشد. هر چند که باید سرمایه‌گذاران به طور ویژه چالش‌هایی نظیر احتمال کاهش ذخایر سنگ‌آهن ظرف ۱۵ سال آتی، مشکلات ناشی از نوسانات ارزی، افزایش شدید قیمت نهاده‌های تولید، مشکلات انتقال تکنولوژی و… توجه کنند.
بومی‌سازی تکنولوژی و ساخت قطعات و ماشین‌آلات
بسیاری از ماشین‌آلات سنگین حوزه معدن از کشورهای دارای فناوری‌های پیشرفته وارد کشور ما می‌شوند. با توجه به استهلاک این ماشین‌آلات و مشکلاتی که در حوزه تحریم و روابط خارجی وجود دارد، لازم است که برنامه‌ریزی دقیقی در این موضوع صورت گیرد. افزایش نرخ ارز نیز باعث شده که ارزش جایگزینی بسیاری از تجهیزات به طور چشمگیری افزایش یابد. در بلندمدت و در صورت عدم گشایش در روابط بین‌المللی، لازم است که جهت بومی‌سازی تکنولوژی و همچنین ساخت قطعات و ماشین‌آلات در داخل کشور اقدام شود.
بدون شک، غفلت از استراتژی تامین سنگ‌آهن، به روند تولید فولاد کشور لطمه وارد می‌کند و تاثیر نامطلوبی بر فروش و سود شرکت‌های فولادی دارد. براین اساس، مدیران شرکت‌های فولادی باید از میان سه استراتژی طلایی تامین مواد اولیه، سازماندهی اثربخش و توسعه هدفمند، به استراتژی تامین مواد اولیه (تامین سنگ‌آهن)، به عنوان اولین زنجیره فولاد کشور توجه ویژه‌ای داشته باشند تا در تله کمبود سنگ‌آهن گرفتار نشوند.
اگرچه، زمین شناسان، میزان ذخایر سنگ‌آهن کشور را حدود ۵.٢ میلیارد تن تخمین می‌زنند، اما از این مقدار، حدود ٢.٨ میلیارد تن آن را قطعی می‌دانند که با توجه به روند مصرف، بعد از حدود ۱۵ سال، صنعت فولاد کشور با کمبود سنگ‌آهن مواجه خواهد شد.
از آنجا که در اکتشافات جدید، ذخایر بزرگ سنگ‌آهن، غالبا در عمق بیش از ۳۰۰ متر شناسایی شده‌اند و شرایط استخراج، بهره‌برداری و نگهداری معادن زیرزمینی و عمیق، در مقایسه با معادن روباز و سطحی که اغلب با عمق کمتر از ۱۰۰ متر است، بسیار پرهزینه است، بنابراین، ضروری است، برای استفاده بهینه و حداکثری از منابع و ظرفیت‌های موجود، علاوه بر استفاده از ذخایر سنگ‌آهن مگنتیت پرعیار از معادن روباز و سطحی با هزینه فرآوری و قیمت تمام شده کمتر، از ذخایر سنگ‌آهن هماتیت کم عیار که به واسطه ضریب نفوذپذیری جریان مغناطیسی ضعیف (پارامغناطیس)، هزینه فرآوری (جداسازی و پرعیارسازی) آن بیشتر است، نیز استفاده شود تا صنعت فولاد کشور در آینده در دام کمبود سنگ‌آهن گرفتار نشود.
آشنایی با شرکت‌های بورسی گروه سنگ‌آهن
در مجموع ۴ شرکت بزرگ در حوزه استخراج و تولید سنگ‌آهن در بورس اوراق بهادار فعالیت می‌کنند. از این بین، شرکت‌های معدنی و صنعتی گل گهر (کگل) و معدنی و صنعتی چادرملو (کچاد) که به دوقلوهای سنگ‌آهنی نیز معروفند، به عنوان غول‌های تولید سنگ‌آهن در کشور شناخته می‌شوند. این دو نماد از با سابقه‌ترین شرکت‌های پذیرفته شده در بورس هستند.
شرکت سنگ‌آهن گهر زمین (کگهر) هم در سال ۹۷ در فرابورس عرضه شده و به جمع این دو غول سنگ‌آهنی پیوست. دیگر شرکت این گروه نیز توسعه معدنی و صنعتی صبانور (کنور) است که نسبت به ۳ نماد دیگر، شرکت کوچکتری محسوب می‌شود.
امروزه سنگ آهن، پس از نفت، مهمترین کالای استراتژیک به لحاظ ارزش محسوب می شود. سنگ آهن از محبوب ترین و کاربردی ترین مواد معدنی موجود است و حدود پنج درصد پوسته زمین را تشکیل می دهد؛ به تعبیر دیگر، سنگ آهن یکی از انواع سنگ معدن، حاوی رگه هایی از آهن (Fe) است که در نقاط مختلف دنیا در دسترس است. در این رابطه، سنگ هایی که بیش از ٢٠ درصد آهن داشته باشند، سنگ معدنی آهن نامیده می شوند.
سنگ آهن ماده اولیه تولید فولاد است و ٩٨ درصد سنگ آهن استخراج شده در سطح جهان برای تولید فولاد به کار می رود.
کلید واژه های مهم در صنعت سنگ آهن: نرخ رشد اقتصاد جهانی، نوسان قیمت مواد معدنی، تکنولوژی سخت (دارایی‌ها)، تکنولوژی نرم (علم داده)، عرضه و تقاضای جهانی و مدیریت نقدینگی
استراتژی شرکت های سنگ آهن:
تنوع‌بخشی به فرآورده‌های معدنی: مدیریت سبد و پرتفوی، استراتژی تنوع‌بخشی، بهینه‌سازی سبد بر اساس نیازهای صنعت، مدیریت ارزش افزوده
بهره‌گیری از تکنولوژی پیشرفته: توسعه تکنولوژی سخت، توسعه تکنولوژی نرم، افزایش ضریب استخراج از معادن
پیشگیری از وقوع حوادث انسانی و اجتماعی: کاهش نرخ احتمال وقوع حادثه، مدیریت ردپای زیست‌محیطی و اجتماعی، مدیریت بحران علیرغم ظاهر سخت صنعت سنگ آهن، این صنعت هم دستخوش تغییر و تحولات برهم‌زننده متعددی است.
تحلیل‌گران اکسنچر معتقدند سه روند: (۱) سرعت گرفتن روند جایگزینی مواد اولیه، (۲) کندشدن روند توسعه صنعتی در بازارهای نوظهور با تعمیق رکود اقتصادی جهانی، و (۳) توسعه تکنولوژی تولید فولاد از آهن قراضه و افزایش میزان به‌کارگیری مواد بازیافتی در تولید فولاد، چهره صنعت سنگ آهن را تغییر خواهند داد.
در سال ٢٠٠٣، یک dmtu سنگ آهن ٣٠ دلار قیمت داشت، در سال ٢٠١١ به حداکثر ١۶٨ دلار رسید. قیمت در دهه گذشته افت چشمگیری داشت به طوری که از ١٣٩.٧٨ دلار در هر dmtu در مارس ٢٠١٣ به ۴٠.۵ دلار در دسامبر ٢٠١۵ رسید.
