تاکنون نیمی از شرکت ها سود پرداخت کرده اند/ ضرورت تنبیه مدیران متخلف 

در این دو سالی که بورس گرفتار رکود شده است علاوه بر بالا و پایین‌های شدید معاملات این بازار، حضور در صف‌های طولانی بانک‌ها برای دریافت مبالغ بسیار ناچیز سود سالانه شرکت‌های بورسی ازجمله چالش‌هایی است که موجب نارضایتی و اعتراضات بسیاری از سهامداران شد. بر این اساس به عقیده برخی از صاحبنظران بازار سرمایه، پرداخت سود از طریق سامانه سجام تنها راه رفع این معضل است. در این میان اما باتوجه به اینکه چند سالی‌ست از راه‌اندازی سامانه سجام می‌گذرد همچنان شرکت‌هایی وجود دارند که به این قانون بی‌توجه بوده و سهامداران را مجبور به حضور در بانک‌ها می‌کنند.
بر همین مبنا اقدامات متعددی از سوی مسئولان مربوطه در راستای سهولت فرآیند واریز سود شرکت‌ها به سهامداران انجام شد تا اینکه در نهایت در ۱۵ فروردین ماه سال جاری مدیر سابق نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار با ارسال نامه‌ای به تمامی ناشران ثبت شده و مؤسسات حسابرسی معتمد این سازمان از الزامی شدن پرداخت سود سهام از طریق سامانه سجام در سال جاری خبر داد.
چه جریمه‌ای برای پرداخت نکردن سود از طریق سجام وجود دارد؟
همچنین در اوایل اسفند ماه سال گذشته، رئیس کمیته بازار سرمایه مجلس اعلام کرد: تاکنون تقسیم سود شرکت‌های بورسی از طریق سامانه سجام به صورت قانون نبود و فقط به عنوان یک مشوق برای شرکت‌ها تعریف کرده بودیم؛ این در حالی‌ است که در لایحه بودجه ۱۴۰۱ به این نتیجه رسیدیم تا بندی الحاقی و قانونی درخصوص الزام شرکت‌ها برای پرداخت سود از طریق سجام مورد نظر قرار گیرد.شرکت‌ها طبق تاریخ تعیین شده باید سود سهام را پرداخت کنند، اگر سود از طریق سامانه سجام پرداخت شود، همان سود تعیین شده را پرداخت می‌کنند در غیر این صورت باید سود تعیین شده به اضافه ٢٠ درصد جریمه به حساب سهامداران واریز شود. ضمن آنکه در این بین بر اساس اطلاعیه سازمان بورس و اوراق بهادار مقرر شد از تاریخ ۱۴ اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) از طریق شرکت‌ها و استفاده از اطلاعات سجامی سهامداران، امکان پرداخت مطالبات سنوات قبل سهامداران را هم فراهم کند.
مزیتی دو طرفه
یکی از مزایای الزام شرکت‌ها به پرداخت سود از طریق سجام این است که وجود صف‌های طولانی بانک‌ها برای دریافت مبالغ بسیار کم سود، سبب انصراف سهامداران از دریافت این سودها و درنهایت تبدیل به مبلغی بسیار چشمگیر شد بنابراین واریز این رقم می‌تواند تاحدودی نارضایتی آنها را جبران کند. همچنین به نظر می‌رسد پرداخت سود سهام از طریق سامانه سجام، نفعی دو سویه داشته باشد چون قیمت توزیع سود برای ناشر کمتر و در وقت سهامدار هم صرفه‌جویی می‌شود.
در این میان نکته مهم اینکه درحالی که معاون سابق سپرده‌گذاری مرکزی اعلام کرده بود؛ سود سهام عدالت از طریق شماره شباهایی که از قبل وارد شده، واریز می‌شود و در نتیجه نیاز چندانی به سجامی شدن افراد نیست اما در ۳۰ آذر ماه سال ۱۴۰۱ که همزمان با اولین مرحله واریز سود سهام عدالت بود، مجید عشقی، رئیس سازمان بورس خبر داد: سهامداران عدالت برای دریافت سود، حتما باید اطلاعات خود را در سامانه سجام تکمیل کرده باشند. تاکنون حدود ۴۴ میلیون نفر (۴۳ میلیون و ۷۴۰ هزار و ۸۱۱ نفر) اطلاعات خود را تکمیل کرده‌ و حدود ۵/۱ میلیون نفر از سهامداران عدالت اطلاعات خود را در سامانه سجام تکمیل نکرده‌اند، که امکان واریز سود برای این افراد وجود ندارد.
چند شرکت پیش قدم شدند؟
بر اساس اعلام شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) از بین بیش از ۶۰۰ شرکت حاضر در بورس، از ابتدای سال جاری تا ۲۲ آذر ماه، ۳۶۰ شرکت سود جاری و ۲۴۷ شرکت سود سنواتی پرداخت کرده‌اند. سمات در پاسخ به پرسش خبرنگار هفته‌نامه اطلاعات بورس مبنی بر اینکه اگر شرکتی از طریق سجام سود پرداخت نکند، چه برخوردی با آن می‌کنید، توضیح داد: شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه فقط نهاد اجرایی در این زمینه است.
مجازات سرپیچی چیست؟
در پی نتیجه نداشتن پیگیری‌ها از سمات برای رسیدن به پاسخ این پرسش که شرکتی که از طریق سجام سود پرداخت نکند با چه مجازاتی روبه‌رو می‌شود، مدیریت پیگیری تخلفات سازمان بورس و اوراق بهادار به خبرنگار هفته‌نامه اطلاعات بورس توضیح داد: از سوی اداره نظارت بر ناشران موارد به ما اعلام می‌شود. بر این اساس بهتر است حد مجازات از مدیریت این اداره پیگیری شود.
سرانجام ولی‌اله جعفری، مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار درمورد این مسئله گفت: درصورتی که دیده شود شرکتی سود را از طریق سجام پرداخت نمی‌کند باید به اداره رسیدگی به شکایات و حمایت‌های حقوقی ارجاع داده شود تا مورد بررسی قرار گیرد، همچنین با توجه به اینکه در قانون بودجه ۱۴۰۱ کلیه ناشران ثبت شده نزد سازمان موظف هستند جهت تسهیل امور سهامداران سود تقسیمی مقرر مجمع را از طریق سامانه سجام

پرداخت کنند، مدیران متخلف با شکایت سازمان بورس به انفصال از خدمت در دستگاه‌های اجرایی یا شرکت‌های سهامی عام به مدت شش ماه تا دو سال محکوم می‌شوند. به گفته وی، بر این اساس سازمان بورس و اوراق بهادار از آنهایی که سود را از طریق سجام پرداخت نکنند، شکایت می‌کند و بعد از آن مرجع رسیدگی به تخلفات وظیفه رسیدگی به آن را برعهده دارد.
جعفری در پاسخ به این پرسش که تاکنون در این خصوص با شرکتی برخورد داشته‌اید، تصریح کرد: تاکنون دیده نشده که شرکتی اعلام کند غیرسجامی سود را پرداخت می‌کند البته در این بین نکته‌ای که وجود دارد، این است که بعد از انتشار زمان‌بندی پرداخت سود، همکاران ما در بخش نظارت بر ناشران آن را کنترل می‌کنند و اگر شیوه سجام را ندیده باشند به شرکت عودت می‌دهند، بنابراین چند مورد اطلاعیه‌ از این جنس داشتیم اما به شرکت عودت دادیم و همچنین باتوجه به بند م تبصره ۵ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ پیگیر شدیم تا برنامه زمان‌بندی پرداخت سود را افشا کردند.

مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که طبیعتا ناشر به آن دسته از سهامدارانی که هنوز سجامی نشده‌اند باید غیرسجامی پرداخت کند اما تاکنون به این مورد که به‌طور کلی قانون بودجه را در نظر نگیرد و همه سودها را خارج از این سامانه پرداخت کند، برخورد نکرده‌ایم.

این روزها خبرهای فراوانی از واریز سود سهام عدالت به چشم می‌خورد و در میان آنها به اینکه فولاد مبارکه متهم ردیف اول واریز نکردن سود سهام عدالت است، اشاره شد و چند ساعت بعد این شرکت به لیست شرکت‌های پرداخت‌کننده این سود اضافه شد. با توجه به اینکه زمان پرداخت سود جاری این شرکت به شهریور ماه سال ۱۴۰۱ برمی‌گردد این پرسش مطرح می‌شود که آیا پرداخت سود جاری جدای از سود سهام عدالت است؟
جعفری در این مورد می‌گوید: خیر جدا از یکدیگر نیست و اگر شرکتی سود سهام عدالت را به غیر از سود سهام دیگر پرداخت می‌کند باید از آن پشرکت یگیری شود و پاسخگو باشد. او ادامه داد: سهامدار عدالت هم مانند باقی سهامداران اعم از صندوق، سبد، حقیقی‌ها و حقوقی‌هاست بنابراین همه از یک جنس هستند و تفاوتی بین آنها وجود ندارد ضمن آنکه چون پشتوانه سهامدار عدالت عموم مردم هستند، از نظر سود باید سود سهامدار عدالت در زمان‌بندی پرداخت سود حقیقی‌ها پرداخت شود.
در روزهای اخیر بسیاری از سهامداران نماد «دیران» نسبت به تصمیم جدید این شرکت مبنی بر اینکه سودی که قرار بود اول آذر واریز شود، پرداخت نمی‌شود و همچنین در تماس با شرکت گفته شده تصمیم گرفته‌ایم با سرمایه‌های سهامداران بر روی خط تولید سرمایه‌گذاری کنیم و درصورت صلاحدید شاید شهریور سال آینده پرداخت شود، واکنش بسیاری نشان داده و صدای اعتراض آنها به گوش تمامی فعالان بازار سرمایه رسیده است. بر این اساس اینکه سازمان بورس و اوراق بهادار درمورد این معضل چه اقدامی انجام داده است، حائز اهمیت است.
مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار در این باره توضیح داد: در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد، اگر تخلفی که انجام شده محرز شود در جای خود باقی می‌ماند و مورد رسیدگی قرار می‌گیرد، همچنین در این بین اقدامی که انجام شده این است که مکاتباتی را با شرکت ایران دارو انجام دادیم و درنهایت منجر به اصلاح برنامه زمان‌بندی پرداخت سود شد که فکر می‌کنم
۱۰ دی ماه است ضمن آنکه اگر این موکول شدن پرداخت سود مغایر با مصوبات قبلی باشد به‌طور مثال اگر قبلا اعلام شده بود برج هشتم پرداخت می‌شود با تخلف احتمالی که اتفاق افتاده برخورد می‌شود. جعفری در پاسخ به این پرسش که یکی از مواردی که در قانون تجارت سهامداران را با چالش مواجه کرده، این است که شرکت‌ها به مدت هشت ماه فرصت دارند تا سود مصوب شده را به حساب سهامداران واریز کنند، درصورتی که در دنیا به این نحو نیست، در این مورد برنامه‌ای ندارید، توضیح داد: در لایحه اصلاح قانون بازار اوراق بهادار پیشنهاد داده‌ایم این زمان از هشت ماه به سه ماه تغییر پیدا کند و تصویب آن در اختیار نمایندگان مجلس است.

منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۷۵