تورم بیشتر از کجا آب می‌خورد؟ / بررسی سهم سبدها در تورم اخیر
در پی رشد تورم ماهانه در ابتدای زمستان، مشخص شده که بخش‌های حمل و نقل و خوراکی بیشترین تاثیر را در افزایش قیمت هزینه‌های خانوار داشته‌اند. بررسی کالا و خدمات نیز نشان می‌دهد سهم کالاهای بادوام از تورم، رشد پیدا کرده و دومین رکورد را در این ماه به ثبت رسانده است.
مرکز آمار ایران اخیرا گزارش شاخص قیمت مصرف‌کننده را برای دی‌ماه منتشر کرد. در اولین ماه زمستانی امسال، برخلاف ماه قبل، روند افزایشی تورم ماهانه با سرعتی بالا آغاز شد و به ۴.۳ درصد رسید. این رقم در مقایسه با ماه قبل، ۲.۴ واحد درصد افزایش داشته است. منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل است.
این شاخص را در دسته‌بندی کلی می‌توان به دو بخش مهم خوراکی و غیرخوراکی تقسیم کرد. در این ماه، تورم ماهانه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات ۴.۱ درصد و تورم کالاهای غیرخوراکی وخدمات ۴.۵ درصد بوده است. ارقام نشان می‌دهند با وجود روند کاهشی تورم ماهانه خوراکی‌ها که در آذر به حدود صفر درصد رسیده بود، بار دیگر تورم این دسته از کالاها خیز برداشته و این‌بار هر دو دسته کالاهای خوراکی و غیرخوراکی در این رشد نقش داشته‌اند.
البته باید توجه داشت که کالاهای مختلف، به یک اندازه روی تورم کل تاثیر ندارند و از نظر اهمیت، متفاوت هستند. به این منظور از سهم کالاها در رشد تورم استفاده می‌شود؛ به این معنا که مشخص می‌شود در هر مقطع گروه‌های مختلف چه سهمی را از تورم ماهانه داشته‌اند. در همین رابطه داده‌های تورمی نخستین ماه زمستانی کشور نشان می‌دهد حمل و نقل، اجاره و خوراکی به ترتیب بیشترین سهم را از افزایش ۴.۳ درصدی شاخص بهای کالاها و خدمات خانوارهای کشور در دی‌ماه ۱۴۰۱، به خود اختصاص داده‌اند.
بر اساس تفکیک گروه‌های عمده، مهمترین عوامل شرکت‌کننده در تورم دی‌ماه نشان می‌دهد ۸۰ درصد رشد ماهانه قیمت‌ها از سه ناحیه بوده است. طبق داده‌های مرکز آمار، سهم گروه حمل و نقل در تورم ماهانه دی‌ماه برابر با ۱.۶۳ واحد درصد، خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، ۱.۲۹ واحد درصد و مسکن (عمدتا اجاره‌بها) ۰.۵۸ درصد بوده است.
در تحلیل رشدهای قمیت، عامل اصلی گرانی گروه حمل‌ونقل با بیشترین سهم از تورم ۴.۳ درصدی دی، جهش قیمتی خودرو در ماه گذشته بوده است. بخش مواد غذایی نیز با وجود روند کاهشی دو ماه گذشته، نقش قابل توجهی را در افزایش قیمت‌های این ماه داشته است. عوامل مهم در افزایش این شاخص، تورم ماهانه ۱۱.۷ درصدی قیمت «سبزیجات» و رشدهای بالای قیمت در «گوشت قرمز و سفید و فرآورده‌های آنها» و «میوه و خشکبار» بوده است.
در بررسی دیگر می‌توان نقش کالاها و خدمات را در شاخص قیمت مصرف‌کننده مورد ارزیابی قرار داد.
ارزیابی سهم کالا و خدمات از تورم دی‌ماه ۱۴۰۱
از منظر تفکیک به دو گروه کالاها و خدمات، تورم ماهانه «کالاها» ۵.۲ درصد و تورم ماهانه بخش «خدمات» ۲.۵ درصد بوده است. در این میان، کالاها را بر حسب ماندگاری می‌توان در سه دسته کلی بی‌دوام، کم‌دوام و بادوام قرار داد. این رده‌بندی بر مبنای طول مصرف هر کالا شناخته می‌شود. هرچه کالا دوام مصرف بیشتری داشته باشد، در طبقه کالاهای بادوام قرار می‌گیرد و هرچه طول مصرف آن کمتر باشد، در بخش کالاهای بی‌دوام. به طور کلی مهمترین مثال کالاهای بادوام خودرو و لوازم خانگی هستند و از نمونه‌های کالاهای بی‌دوام نیز می توان به کالاهای خوراکی اشاره کرد.
در دی‌ماه ۱۴۰۱ بیشترین افزایش شاخص بهای کالایی نسبت به ماه قبل مربوط به گروه کالاهای بادوام با رقم ۱۴.۵ درصد بوده است. در کنار تورم یک کالا، سهم آن در تورم نیز مورد محاسبه قرار می‌گیرد؛ به این معنا که با توجه به وزن مصرفی هر کدام از بخش‌های مصرف‌کننده سهم هر گروه در تورم چه میزان بوده است؟ در همین رابطه در ابتدای پاییز بیشترین سهم مربوط به خدمات و کالاهای بی‌دوام بود، اما گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد این روند تغییر کرده و در دی‌ماه سهم کالاهای بادوام افزایش یافته است.
طبق داده‌های اولین ماه زمستانی کشور، مشارکت دو گروه کالایی بی‌دوام و بادوام در تغییرات ماهانه شاخص کل به ترتیب برابر ۱.۹۳ درصد و ۱.۳۴ درصد و سهم کالاهای کم‌دوام فقط ۰.۲ درصد و سهم خدمات ۰.۸۴ درصد بوده است. به گفته برخی از تحلیلگران، افزایش سهم کالاهای بادوام می‌تواند بیانگر انتظارات تورمی باشد؛ به این معنی که با افزایش نرخ ارز و انتظار افزایش قیمت‌ها، افراد برای حفظ ارزش پول خود به سمت کالاهای سرمایه‌ای می‌روند یا مثلا خرید لوازم خانگی را جلو می‌اندازند و در نتیجه این رفتار، تقاضای کالاهای بادوام زیاد می‌شود و قیمت آن افزایش می‌یابد.
منبع: اکوایران
