بازارهای پایه در لاک دفاعی

بررسی معاملات چهار گروه کالاهای پایه در بورس کالا طی دو ماه زمستان نشان می‌دهد، افزایش قیمت دلار در این مدت از یک سو و نزدیکی به پایان سال از سوی دیگر اثرات متفاوتی بر این بازارها بر جای گذاشته است.

در این مدت قیمت دلار از ۴۹۸۰۰ تومان به ۵۶۵۰۰ تومان رسیده که نشان‌دهنده رشد بیشتر شکاف بین ارز محاسباتی در کالاهای پایه و ارز بازار آزاد است و این موضوع طبق تجربه‌های گذشته به معنای سیگنال دهی به خریداران برای افزایش خریدهای انباری و واسطه‌ای است. با این حال بررسی روند معاملات نشان می‌دهد در چهار گروه کالاهای پلیمری، شیمیایی، فولادی و سیمان جهش قابل ملاحظه‌ای در داد و ستدهای بازار مشاهده نمی‌شود و تنها بازاری که هنوز با رونق روبه‌رو است، بازار محصولات پلیمری است.
براساس این گزارش، در دو ماه دی و بهمن میزان عرضه و تقاضا در بازار محصولات پلیمری به ترتیب ۲۴ و ۲۲ درصد رشد را تجربه کرده است، با این حال هنوز عرضه‌ها جوابگوی تقاضای بازار نیست. به صورت سنتی بازار محصولات پلیمری واکنش مستقیمی را نسبت به تغییرات دلار نشان می‌دهد که این موضوع از یک سو به دلیل به روز شدن قیمت‌ها بر اساس دلار و از سوی دیگر تنوع بالای عرضه و تقاضا برای این سری از کالاهاست. این در حالی است که در محصولات گروه پلیمری ابزارهایی مانند عرضه اعتباری محصولات باعث شده تا سپر دفاعی مناسبی برای خریداران ایجاد شود تا خریدهای این گروه کمتر تحت تاثیر نوسانات مختلف قرار بگیرد. نکته دیگر آن که ارتباط بین تشکل‌های پایین‌دست و بالادست در صنعت پتروشیمی به واسطه فعالیت‌هایی که دفتر صنایع تکمیلی و تشکل‌های صنعت بر عهده دارند، ارتباط منسجم‌تری است و به همین دلیل در خلال سال‌های اخیر نتایج مناسب‌تر و گفتمان اثرگذارتری بین دو بخش ایجاد شده است.
با این حال نکته قابل تامل در رینگ محصولات پتروشیمی و در گروه کالاهای پلیمری آن است که همچنان عرضه و تقاضا با هم تناسبی ندارد، به طوری که عرضه‌های صورت گرفته در این بازار به طور میانگین در زمستان توانسته تنها ۷۰ درصد از تقاضای موجود را پاسخ دهد، با این حال کارشناسان بازار معتقدند اگر همین میزان عرضه بتواند به درستی و به خریداران واقعی تخصیص یابد، صنایع پایین‌دست مشکلی از بابت تامین مواد اولیه مورد نیاز نخواهند داشت. مشکل زمانی است که رشد قیمت ارز در بازار آزاد و افزایش شکاف قیمتی بین بورس کالا و بازار باعث تقویت خریدهای واسطه‌ای و دلالی می‌شود که نتیجه این امر ایجاد تقاضای کاذب برای این قبیل محصولات است و متاسفانه سال‌هاست این بازار به مکانی برای خرید کاذب کالاهای پلیمری تبدیل شده است.
این در حالی است که در گروه محصولات شیمیایی معمولا چنین وضعیتی را شاهد نیستیم مگر در مواقع بحرانی بازار. در حال حاضر میزان عرضه‌ها در این گروه در حدود ۳۰ درصد بیش از تقاضاست و با آن که عرضه و تقاضا در بهمن ماه در مقایسه با دی ماه افت محدودی را تجربه کرده، اثری روی کلیت بازار نگذاشته است و معمولا بازارهایی که در آرامش به سر می‌برند کمتر در برابر تغییرات عرضه و تقاضا از خود واکنش شدید نشان می‌دهند. البته این بازار در مقایسه با گروه محصولات پلیمری کوچکتر است به طوری که معاملات آن یک چهارم این بازار است.

سرسختی بازار فولاد
در سمت دیگر در بازار محصولات فولادی شاهد رشد قیمت شمش در بهمن ماه بودیم که این به خودی خود روی قیمت سایر محصولات فولادی اثرگذار بوده است. رشد قیمت شمش در هر دو بازار داخلی و صادراتی گزارش شده و این نشان می‌دهد قیمت تمام شده تولید و رشد قیمت‌های جهانی هر دو در یک مسیر و در جهت رشد قیمت ارز قرار گرفته است. بر اساس گزارش‌های معتبر بیگ میت، قیمت شمش فولاد صادراتی ایران به بالاترین میزان از ماه آوریل سال ۲۰۲۳ رسیده و همچنان احتمال ادامه روند صعودی قیمت‌ها وجود دارد. آخرین گزارش‌های پلتس هم از رشد قیمت شمش فولاد صادراتی دریای سیاه خبر می‌دهد که این اتفاق منجر به رشد قیمت شمش فولاد صادراتی ایران می‌شود. گزارش‌های تأیید نشده نیز نشان می‌دهد، فروشندگان ایرانی قیمت پیشنهادی خود را ۵۱۷ دلار به ازای هر تن رسانده‌اند و امیدوارند قیمت شمش در ماه مارس به سقف ۵۴۰ دلار به ازای هر تن برسد. در بازار داخل نیز قیمت شمش فولاد در هفته آخر بهمن ماه روند رو به رشدی را نشان داده که به عقیده فعالان این بازار نشانه اثرپذیری از روند خریدهای پایان سال و قیمت دلار بوده است. میزان تقاضا برای محصولات فولادی در بهمن ماه در مقایسه با دی ماه ۲۰ درصد افزایش یافته و این در حالی است که عرضه‌ها تنها ۵ درصد رشد کرده است. البته ناگفته نماند تولیدکنندگان صنعت فولاد در زمستان با مشکلات زیادی در حوزه تولید روبه‌رو بوده و هستند.

قطعی گاز باعث ۱۱ میلیون تن کاهش تولید فولاد
یکی از مهمترین مشکلات صنعت فولاد، قطعی‌های گاز در فصل زمستان است. رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد می‌گوید: به جای تولید ۴۴ میلیون تن در سال حداکثر ۳۳ میلیون تن فولاد در سال در کشور تولید می‌شود که بخش مهمی از این تفاوت ۱۱ میلیون تنی به قطعی گاز و برق در نیمی از سال برمی‌گردد. آمارهای ماهانه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نشان می‌دهد که بهار امسال تولید ماهانه فولاد در کشور نزدیک ۲ میلیون تن بود، اما در تابستان به خاطر کسری گاز به ۱.۷ میلیون تن رسیده و پاییز امسال با محدود کردن نسبی تحویل گاز به این صنعت، تولید حدود ۱.۸۵ میلیون تن شده است. با این حال، در دی‌ماه امسال با آغاز کسری زمستانی شدید گاز، تولید بخش فولاد به زیر ۱.۶ میلیون تن سقوط کرده است. صادرات فولاد ایران در ۱۰ ماه سال جاری خورشیدی نیز ۶.۲ میلیارد دلار بوده که افتی ۵.۵ درصدی نسبت به دوره مشابه سال گذشته نشان می‌دهد. آمارهای ارائه‌شده توسط مقامات شرکت گاز ایران نشان می‌دهد، هم‌اکنون تنها ۷۸ میلیون متر مکعب گاز تحویل صنایع عمده کشور می‌شود، در حالی که این رقم در بهار امسال بالای ۱۵۰ میلیون متر مکعب بوده است. بهادر احرامیان، عضو هیات مدیره انجمن فولاد در این باره با اشاره به اینکه رشد فولاد در بخش‌های اصلی کاهش پیدا کرده است، اظهار کرد: ایران همیشه جایگاه قابل توجهی در این میان داشته و با رفع موانع از تولید، امکان ارتقای جهانی رتبه فولاد کشور مهیاست. وی خاطرنشان کرد: در مقایسه با سال گذشته، آمار رشد تولید فولاد ما تنها پنج درصد بوده و متاسفانه پوشش ظرفیت فولاد کشور از ۶۵ درصد هم کمتر شده است (در حدود ۶٣ درصد قرار دارد) رشد صنعت فولاد در حال کاهش است و عوامل مختلفی از جمله زیرساخت‌های برق و گاز در این میان تاثیرگذار هستند.
در این میان افزایش قیمت شمش فولادی علاوه بر این موضوع تحت تاثیر انتظارات تورمی قرار می‌گیرد. در معاملات روز ۳۰ بهمن ماه میانگین قیمت پایه هر کیلوگرم شمش ۳.۸‌ درصد رشد داشته ‌است. از طرفی کمبود نقدینگی در واحدهای نورد و ارزان ‌بودن قیمت میلگرد در بازار آزاد موجب‌ شده تا نوردکاران تمایلی به خرید نداشته باشند اما ادامه روند افزایشی قیمت شمش نیز از طرفی ترس به‌ جان به این صنعت انداخته و موجب ‌شده تا خریداران غیرواقعی با خریدهای اعتباری میزان تقاضا و معاملات را در بازار فیزیکی بورس‌کالا افزایش دهند. به عقیده فعالان صنعت فولاد، یکی از مهمترین نگرانی‌ها در بازار کالاهای پایه نبود نقدینگی کافی است. قیمت‌ها بسیار بالا رفته و بانک‌ها برای سرمایه در گردش تسهیلات کافی در اختیار واحدهای تولیدی قرار نمی‌دهند و این موضوعات باعث شده خریدها به اندازه معمول و مورد نیاز صورت گیرد.

• شماره ۵۳۲ هفته نامه اطلاعات بورس