در حالی مرکز پژوهش‌های مجلس از منفی شدن روند سرمایه گذاری در ایران خبر می‌دهد که همزمان چرخش ۱۸۰ درجه‌ای چینی‌ها به سمت کشورهای عربی نشانگر از دست رفتن بزرگترین حامی تجاری ایران و تیر خلاص به امید گروهی است که دم از رشد بالا و رونق اشتغال در اقتصاد نیمه‌جان ایران می‌زنند.
گزارشی که توسط مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شده، نشان از این دارد که رقم تشکیل سرمایه ثابت خالص به منفی ۶۳۴.۵۹ در سال جاری رسیده است. در جزئیات این گزارش که در آستانه بودجه ۱۴۰۲ ارائه شده، آمده است که: «براساس آمار فصلی سه ماهه اول ۱۴۰۱ مرکز آمار، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ۱/۰ درصد نسبت به دوره مشابه سال قبل کاهش داشته است. تشکیل سرمایه ثابت خالص در سه سال اخیر منفی بوده است. در نهایت براساس روندهای قابل پیش‌بینی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و استهلاک، تشکیل سرمایه ثابت خالص برای سال ۱۴۰۱ نیز منفی برآورد می‌شود.»
همچنین، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به تولید ناخالص داخلی که در سال ۹۰ بیشتر از ۲۶ درصد بوده، سال گذشته به کمتر از ۱۵ درصد رسیده است. در بخش ماشین‌آلات، این شاخص از بیشتر از ۱۰ درصد به کمتر از هفت درصد و در بخش ساختمان هم از ۱۷ درصد به ۱۰ درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده است.
در ساختمان به تولید ناخالص داخلی از ۱۷ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۱۰ درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده است.
نرخ تشکیل سرمایه چیست و چه عواملی بر آن تاثیرگذارند؟
اطلاعات موجود نشان می‌دهد که شاخص سهم تشکیل سرمایه در تولید ناخالص داخلی نشانگر سرمایه گذاری در کل تولید ناخالص داخلی است. این شاخص، فرآیندها و الگوهای فعالیت‌های مربوط به بخش تولید را نشان می‌دهد. در ضمن یک عامل مهم در فرآینده توسعه پایدار به حساب می‌آید؛ امری که جزو اهداف مهم کشورها قرار دارد. در عین حال، کاهش این شاخص به معنای در خطر افتادن رشد اقتصادی و روند توسعه‌ای کشورهاست. در این بین، عواملی مانند میزان سرمایه گذاری داخلی و خارجی، نرخ سود بانکی، نرخ تورم، درآمدهای نفتی، نرخ ارز و تسهیلاتی که توسط بانک‌ها داده می‌شود، از جمله عواملی هستند که بر نرخ تشکیل سرمایه اثرگذارند.
رشد اقتصادی به خطر می‌افتد
از آنجایی‌که که هرگونه تغییر در روند سرمایه گذاری به معنای تحت تاثیر قرار گرفتن رشد اقتصادی است، کاهش این شاخص یادآور سخنان اخیر سخنگوی دولت است. علی بهادری جهرمی در سخنانی میانگین نرخ رشد اقتصادی را در یک سال گذشته نزدیک به ۵ درصد اعلام کرده است. آنگونه که سخنگو اشاره کرده ظاهرا این رشد ناملموس بوده است. اظهار نظری که واکنش‌های منفی بسیاری را به همراه داشت و برخی از کاربران در فضای مجازی با زبان کنایه پیشنهاد دادند این واژه به دانشنامه اقتصادی دولت اضافه شود.
نگاه به چین؛ رویکردی شکست‌خورده
تصویر واقعی از اقتصاد ایران از فرار سرمایه حکایت دارد؛ نه جذب آن. اتاق بازرگانی اخیرا اعلام کرده ۴۵ میلیارد دلار سرمایه از اقتصاد ایران تنها طی چهار سال خارج شده است. دیگر آمارهای موجود نیز نشان می‌دهد هر سال ۱۰ میلیارد دلار سرمایه از اقتصاد ایران فراری می‌شود.
هرچند در این بین عده‌ای مصرانه در تلاش بودند تا بگویند نگرانی در این باره وجود ندارد و نگاه و حرکت به شرق چاره‌ساز است. اما چرخش ۱۸۰ درجه‌ای چینی‌ها به سمت کشورهای عربی نشان از آن داشت که ایران بزرگترین حامی تجاری خود را از دست داده و مهر تاییدی است بر اینکه چنین سیاستی شکست خورده و پاسخگو نیست.
دلیل کاهش سرمایه گذاری چیست؟
اما کاهش سرمایه گذاری که مرکز پژوهش‌ها از آن دم می‌زند به چه دلایلی رخ داده و تشدید شده است؟ پاسخ صاحب نظران همان تورم مزمن و بی‌ثباتی اقتصادی است.
دولت از سرمایه گذاری سر باز می‌زند
در این بین، نه‌تنها بخش خصوصی با موانع گسترده‌ای در مسیر سرمایه گذاری مواجه است، خودِ دولت هم از سرمایه گذاری سر باز می‌زند. علت چیست؟ درآمدهای پایین و هزینه‌های بالا. درآمدی هم که کسب می‌شود صرف هزینه‌های عمرانی نمی‌شود، بلکه برای حقوق و دستمزد کارکنان می‌رود.
چاره کار چیست؟
چاره کار هم شاید همان شنیدن هشدارهای مکرر فعالان بخش خصوصی باشد. آنها از دولت می‌خواهند دست از تصدی‌گری بکشد، به وظیفه نظارتی خود اقدام کند و اجازه دهد مکانیزم عرضه و تقاضا بر بازار ایران حاکم باشد. در صورت انجام اصلاحات اقتصادی، انتظار می‌رود اقتصاد ایران از فرصت‌های سرمایه گذاری و حضور در بازارهای جهانی بهره‌مند شود./ تجارت نیوز
