موضوع سبز بودن شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران و قرمزپوشی سبد سهامداران یکی از مسائلی است که هر چند وقت یکبار بر سر زبان ها می افتد و از ناهمخوانی روند شاخص کل و بازدهی سهام خود گله مند هستند.
محاسبه شاخص کل بر مبنای بزرگ یا کوچک بودن سهم است که طبیعتا هر چه سهم بزرگتر باشد، وزن بیشتری را به خود اختصاص می‌دهد و در شاخص کل تاثیر بیشتری می گذارد.
سهامداران خُرد معتقدند که شاخص کل نمی تواند بیانگر وضعیت بازار باشد و این شاخص به هیچ عنوان رکود و رونق بازار سرمایه را به خوبی نشان نمی‌دهد.
به عبارت دیگر، فعالان بازار سرمایه برای انجام سرمایه‌گذاری موفق در این حوزه، اطلاعات و عوامل متعددی را بررسی می‌کنند. این اطلاعات شامل: حجم و ارزش معاملات، بهای تمام شده، روند قیمت یا بازدهی سهام شرکت ها و … است. شاخص های کل و کل هموزن به عنوان یکی از مهمترین معیارهای این حوزه به شمار می روند که با تحلیل آنها می توان وضعیت عمومی بازار سهام را ارزیابی کرد.
اما در برخی مواقع این شاخص‌ها به درستی نماینده کل نمادهای بازار سرمایه نیستند و سبد دارایی سهامداران و شاخص کل بورس در وضعیتی عکس یکدیگر حرکت می کنند. همین مساله سبب شده است تا برخی از افراد حاضر در بورس، شاخص کل را معیار مناسبی برای اعلام وضعیت بازار سهام ندانند.
شاخص کل بورس چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
شاخص بورس، عددی است که وضعیت کلی بورس و روند رشد یا افت این بازار را نشان می‌دهد. در بورس چند شاخص مختلف وجود دارد که هر کدام از آنها وضعیت بورس را از جنبه خاصی به سرمایه گذاران نشان می‌‌دهند. محاسبه هر کدام از این شاخص‌ها از طریق فرمول متفاوتی صورت می گیرد.
شاخص کل بورس یا شاخص قیمت و بازده نقدی، بیان کننده سطح عمومی قیمت ها و سود نقدی سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است؛ در واقع این شاخص بیان کننده میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است. در بررسی شاخص کل باید به این نکته توجه داشت که شرکت های بزرگتر (شرکت‌های با سرمایه بالاتر و ارزش بازار بیشتر) اثر بیشتری بر رشد و یا ریزش شاخص دارند.
در کنار شاخص کل، شاخص کل هموزن وجود دارد که اندازه شرکت ها در محاسبه آن تاثیری ندارند و وزن همه شرکت‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود.
آیا شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی وضعیت بورس است؟
در پاسخ به این سوال بسیاری از کارشناسان جواب منفی می دهند، علت این مساله نیز به وزن دهی این شاخص به ارزش بازاری نمادهای باز می‌گردد. شاخص کل را شاخص سهام شاخص ساز نیز می‌گویند که این مساله نشان از تاثیرپذیری بیش از حد این شاخص از سهم های بزرگ بورس دارد.
به عبارت دیگر، محاسبه شاخص کل بر مبنای بزرگ یا کوچک بودن سهم است که طبیعتا هر چه سهم بزرگتر باشد، وزن بیشتری را به خود اختصاص می دهد و در شاخص کل تاثیر بیشتری می گذارد. بنابراین نمی تواند مبنای درست و قابل اعتمادی برای پرتفوی اشخاص باشد.
برخی دیگر از کارشناسان معتقدند شاخص‌های کل و هموزن هر دو نمایه‌ای از وضعیت کل بازار را به تصویر می‌کشند و به تنهایی نمی توانند وضعیت بازدهی سرمایه گذاری افراد را نشان دهند، ولی برای نگاه به کلیت بازار مفید هستند.
شاخص فعلی برای بازار با عمق بسیار بالاست
علی مومنی، کارشناس بازار سرمایه، می‌گوید: شاخص کل با وزن دهی به برخی سهم‌های کلان در بازار نمایشگر یک شاخص صد در صد برای مشخص شدن وضعیت بازار سهام نیست.
وی با بیان اینکه همزمانی مثبت بودن شاخص کل و افزایش تعداد نمادهای قفل در صف فروش، گواه این است که شاخص کل، معیار مناسبی برای سنجش روند بازار نیست، ادامه داد: وزن دهی به سهام مختلف بر اساس ارزش بازاری در بازارهای عمیق با نقدینگی بالا مانند بورس نیویورک، شانگهای و یا لندن امکان پذیر است و پیاده کردن همان الگو در بورس ایران تجربه موفقی نبوده و باید اصلاح شود.
مومنی در پاسخ به پرسش درباره راهکار از بین رفتن این مشکل می گوید: شاخص هم وزن معیار مناسبتری برای سنجش روند بازار است و پبشنهاد من این است که فرمول نویسی مجدد با شرایط فعلی بازار است، زیرا الگوهای قدیمی، کارایی لازم برای سنجش بازار در شرایط فعلی را ندارند.
منبع: خبرگزاری فارس
