چگونه قیمت گاز در اروپا از ۳۰۰ به ۳۵ یورو کاهش یافت؟
یک سال پیش، سیاستمداران و شهروندان اروپایی شاهد شکسته شدن پیاپی قیمت عمده فروشی گاز بودند؛ شبکه پروپگاندای روسی، تبلیغ فرضیه «زمستان سخت» را آغاز کرده بود، برخی به وحشت افتاده، عده‌ای نگران شده و گروهی نیز به دنبال راه‌حل‌های برای غلبه بر مشکل کمبود گاز بودند.
قیمت‌ها چشم‌اندازی غیرقابل مهار را به نمایش گذاشته بودند: با آغاز ماه اوت، بهای گاز در هر مگاوات ساعت (MWh) در جریان معاملات بازار مجازی هلند به عنوان قطب معاملات گاز در اروپا به ۱۴۵ یورو رسید. دو هفته بعد، بهای گاز برای نخستین بار از مرز ۲۰۰ یورو گذشت و تا ۲۶ اوت ۲۰۲۲ به قیمت غیرقابل تصورِ ۳۰۰ یورو رسید.
ناگهان شهروندان اروپایی که پس از پایان جنگ جهانی دوم به چندین دهه رفاه فزاینده و با ثبات نسبی عادت کرده بودند، در معرض جیره‌بندی مصرف انرژی، قطع برق و خاموشی قرار گرفتند.
یک سال بعد و با وجود این که تهاجم نظامی روسیه به اوکراین همچنان ادامه دارد و جریان گاز روسیه به اروپا به شرایط پیش از جنگ بازنگشته، قیمت ۳۰۰ یورویی گاز جای خود را به نرخ‌های دو رقمی داده است. این نرخ جمعه گذشته در بازار هلند به ۳۵ یورو رسید که نشان از کاهش ۸۸ درصدی نسبت به سال گذشته دارد.
این چرخش شدید قیمت‌ها در بازار گاز نشان‌دهنده یکی از بزرگترین شاهکارهای مدیریتی اتحادیه اروپا از زمان آغاز تهاجم نظامی ارتش روسیه به خاک اوکراین است که در نهایت موفق به تغییر ساختار دیرینه بازار انرژی شد.
اگرچه سیاست‌گذاران اتحادیه اروپا نقش غیرقابل انکاری در این پیروزی ژئواکونومیک داشتند ولی اگر همراهی مصرف‌کنندگان برای کاهش ۱۹.۳ درصدی مصرف در فاصله اوت تا ژانویه که فراتر از هدف‌گذاری ۱۵ درصدی سیاستمداران بود، عملی نمی‌شد، حصول این پیروزی قطعا دشوار می‌شد.
تلاش خانوارهای اروپایی و به‌ویژه صنایع اروپایی برای کاهش مصرف گاز به حدی بود که پمپ‌های حرارتی، صفحه‌های خورشیدیِ رویِ پشت بام‌ها، عایق‌های حرارتی و لباس‌های یقه اسکی یک شبه محبوب شدند. این تلاش چنان نتیجه مثبتی در پی داشت که آژانس بین‌المللی انرژی با انتشار گزارشی بر پایه آن، افزایش ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر، رشد بهره‌وری و بالا بردن فروش پمپ‌های حرارتی را تغییراتی ساختاری برای کاهش پایدار تقاضای گاز ارزیابی کرد.
همزمان با تلاش شهروندان و صاحبان صنایع، دولتمردان تیز ساخت و توسعه مخازن گاز طبیعی مایع (LNG) و مذاکره و عقد قراردادهای جدید خرید گاز را با عرضه‌کنندگان غیر روسی آغاز کردند. نتیجه آن گونه شد که در حال حاضر بیش از ۹۲ درصد ظرفیت ذخیره‌سازی گاز اروپا تکمیل شده، در حالی که تعهد جمعی اعضای اتحادیه پُر کردن ۹۰ درصد ظرفیت ذخیره‌سازی گاز تا ابتدای نوامبر ۲۰۲۳ بود.
بنابراین، اتحادیه اروپا دیگر از زمستان ۲۰۲۴-۲۰۲۳ هم هراسی ندارد؛ حتی اگر همچون زمستان سال گذشته با ملایمت دما راه را برای مدیریت کم‌چالش‌تر بحران انرژی هموارتر نکند.
با این حال، سیمون تاگلیاپیترا، کارشناس ارشد اندیشکده اقتصادیِ بروگل، به یورونیوز می‌گوید: «نوسانات قیمت گاز برای همیشه از بین نرفته ولی دیگر به سادگی قابل کنترل‌تر شده است.» او می‌افزاید: «در حالی که جریان قدمی انرژی را تغییر می‌دهیم و وحشت را پشت سر می‌گذاریم، دولت‌ها باید یارانه‌های هنگفتی را که در طول بحران وضع کرده‌اند، حذف کنند و در عوض بر حمایت هدفمند از آسیب‌پذیرترین بخش‌های جمعیت تمرکز کنند. این توصیه توسط کمیسیون اروپا نیز مطرح شده است، چون که این نگرانی وجود دارد که تزریق مداوم پول دولتی سازوکار بازار را مخدوش کند و انگیزه صرفه‌جویی در مصرف انرژی را کاهش دهد.»
