چرا اقتصاد سریلانکا سقوط کرد و قرار است چه اتفاقی بیافتد؟

مقدمه‌ای بر دلایل سقوط اقتصاد سریلانکا

نخست‌وزیر اسبق سر‌یلانکا می‌گوید اقتصاد پر از بدهی این کشورِ جزیره‌ای به دلیل کمبود ارز برای پرداخت پول غذا و سوخت به فروپاشی رسیده است. این کشور با کمبود نقدینگی برای پرداخت واردات چنین نیازهای ضروری و عدم پرداخت بدهی خود، از کشورهای همسایه هند و چین و از صندوق بین المللی پول کمک می‌خواهد. رانیل ویکرمسینگه، نخست وزیر سریلانکا، که در ماه مه به قدرت رسید، بر وظیفه مهمی که برای چرخاندن اقتصادی که به گفته او به سمت «پایین ترین سطح» پیش می‌رود، تأکید می‌کرد. روز شنبه هم او و هم رئیس جمهور گوتابایا راجاپاکسا با استعفای خود در میان فشارهای فزاینده معترضانی که به هر دو اقامتگاه آنها یورش بردند و یکی از آنها را آتش زدند، موافقت کردند. سریلانکایی‌ها به دلیل کمبود، وعده‌های غذایی خود را حذف کرده‌اند و ساعت‌ها برای خرید سوخت، صف می‌کشند. این یک واقعیت تلخ برای کشوری است که تا زمانی که این آخرین بحران عمیق تر شد، اقتصاد آن به سرعت رشد می‌کرد.
بحران سریلانکا چقدر جدی است؟ 

دولت ۵۱ میلیارد دلار بدهکار است و نمی‌تواند سود وام‌های خود را پرداخت کند، چه رسد به اینکه میزان وام گرفته شده کاسته شود. گردشگری، موتور مهم رشد اقتصادی، به دلیل همه‌گیری و نگرانی‌ها در مورد ایمنی پس از حملات تروریستی در سال ۲۰۱۹، به شدت کاهش یافته است و ارزش پول سریلانکا ۸۰ درصد سقوط کرده است. سقوط ۸۰ درصدی پول سریلانکا، واردات را گران‌تر کرده و تورم را بدتر می‌کند که در حال حاضر خارج از کنترل است. بر اساس داده‌های رسمی، هزینه‌های مصرف‌کننده شامل مواد غذایی ۵۷ درصد افزایش یافته است. در نتیجه این عوامل سریلانکا را به سمت ورشکستگی پیش می‌برد و دیگر پولی برای واردات بنزین، شیر، گاز و دستمال توالت وجود نخواهد داشت. فساد سیاسی نیز یک مشکل اساسی برای سریلانکا است. این مشکل نه تنها در هدر دادن ثروت کشور نقش داشت، بلکه هر گونه نجات مالی برای سریلانکا را نیز پیچیده کرده است. آنیت موکرجی، کارشناس سیاسی و اقتصادی در مرکز توسعه جهانی در واشنگتن، گفت که هرگونه کمکی از سوی صندوق بین‌المللی پول یا بانک جهانی باید با شرایط سخت‌گیرانه همراه باشد تا اطمینان حاصل شود که کمک‌ها سوءمدیریت نمی‌شوند. با این حال، موکرجی خاطرنشان کرد که سریلانکا در یکی از شلوغ ترین خطوط کشتیرانی جهان قرار دارد، بنابراین اجازه دادن به آشوب در کشوری با چنین اهمیت استراتژیکی یک گزینه نیست.
تاثیرات بحران بر مردم سریلانکا

به طور معمول در مناطق گرمسیری سریلانکا کمبود غذا وجود ندارد، اما مردم گرسنه می‌مانند. برنامه جهانی غذای سازمان ملل می‌گوید که نزدیک به ۹ خانواده از ۱۰ خانواده از وعده‌های غذایی خود صرف نظر می‌کنند و یا حجم غذای خود را کم می‌کنند. این اتفاق در حالیست که ۳ میلیون نفر کمک‌های بشردوستانه اضطراری دریافت می‌کنند. پزشکان به رسانه‌های اجتماعی متوسل شده‌اند تا بتوانند تجهیزات و داروی‌های حیاتی را به هر طریقی وارد کشور کنند. تعداد زیادی از مردم سریلانکا به دنبال پاسپورت برای رفتن به خارج از کشور در جستجوی کار هستند. به کارمندان دولتی به مدت سه ماه یک روز مرخصی اضافه داده شده است که به آنها فرصت داده شود تا غذای خود را تولید کنند. به طور خلاصه، مردم رنج می‌برند و از بهبود اوضاع ناامید هستند.

چرا اقتصاد سریلانکا چنین مشکلاتی دارد؟

اقتصاددانان می‌گویند این بحران ناشی از عوامل داخلی مانند سال‌ها سوء مدیریت و فساد است. بیشتر خشم مردم بر رئیس جمهور راجاپاکسا و برادرش، نخست وزیر سابق ماهیندا راجاپاکسا متمرکز شده است. دومین نخست وزیر سریلانکا در ماه مه پس از هفته‌ها اعتراضات ضد دولتی که در نهایت به خشونت تبدیل شد، استعفا داد. شرایط در چند سال گذشته رو به وخامت بوده است. در سال ۲۰۱۹، بمب گذاری‌های انتحاری عید پاک در کلیساها و هتل ها بیش از ۲۶۰ نفر را به کام مرگ کشاند و باعث شد گردشگری، منبع اصلی واردات ارز خارجی، نابود شود.  با افزایش بدهی خارجی و پروژه‌های زیرساختی بزرگ، دولت باید درآمدهای خود را افزایش دهد، اما در عوض راجاپاکسا بزرگترین کاهش مالیات در تاریخ سریلانکا را انجام داد. پس از آن که طلبکاران رتبه‌بندی سریلانکا را کاهش دادند و با کاهش ذخایر خارجی، مانع از استقراض بیشتر آن شدند، افزایش مالیات‌ها صورت گرفت. در آوریل سال ۲۰۲۱، راجاپاکسا به طور ناگهانی واردات کودهای شیمیایی را ممنوع کرد. فشار برای کشاورزی ارگانیک، کشاورزان را غافلگیر کرد و محصولات اصلی برنج را از بین برد و قیمت‌ها را افزایش داد. برای صرفه‌جویی در ارز، واردات سایر اقلام لوکس نیز ممنوع شد. در همین حال، جنگ اوکراین قیمت مواد غذایی و نفت را افزایش داده است. تورم نزدیک به ۴۰ درصد و قیمت مواد غذایی نزدیک به ۶۰ درصد در ماه مه افزایش یافت.
 

چرا نخست وزیر اسبق می‌گوید اقتصاد سریلانکا سقوط کرده است؟

بیانیه شدید در ماه ژوئن توسط ویکرمزینگه، که ششمین دوره نخست وزیری خود را می‌گذراند، تهدیدی برای تضعیف هرگونه اعتماد به وضعیت اقتصاد بود و منعکس‌کننده هیچ تحول جدید و خاصی نبود. به نظر می‌رسد که نخست‌وزیر بر چالش‌های پیش روی دولتش تاکید می‌کند، زیرا از صندوق بین‌المللی پول کمک می‌گیرد و با انتقادات ناشی از عدم بهبود از زمان روی کار آمدن در چند هفته قبل مواجه می‌شود. ممکن است نخست وزیر در تلاش برای خرید زمان و حمایت بیشتر برای بازگرداندن اقتصاد به مسیر درست باشد. وزارت دارایی می‌گوید سریلانکا تنها ۲۵ میلیون دلار ذخایر خارجی قابل استفاده دارد. این امر باعث شده است که این کشور فاقد امکاناتی برای پرداخت هزینه واردات باشد و توان بازپرداخت میلیاردها دلار بدهی را ندارد. در حال حاضر هر یک دلار آمریکا معادل ۳۶۰ روپیه سریلانکا است و این امر باعث می‌شود که هزینه‌های واردات حتی بیش از پیش سخت شود. سریلانکا بازپرداخت حدود ۷ میلیارد دلار وام خارجی سررسید امسال از ۲۵ میلیارد دلاری که باید تا سال ۲۰۲۶ بازپرداخت شود را نکول کرده است.
دولت سریلانکا درباره بحران چه می‌کند؟

تاکنون سریلانکا عمدتاً توسط خطوط اعتباری ۴ میلیارد دلاری از هند حمایت شده است. یک هیئت هندی در ماه ژوئن برای گفت‌وگو درباره کمک‌های بیشتر به کلمبو، پایتخت سریلانکا آمدند، اما ویکرمسینگه نسبت به انتظار هند برای سرپا نگه داشتن سریلانکا برای مدت طولانی هشدار داد. تیتر ماه ژوئن در روزنامه کلمبو تایمز آمده است: «سری‌لانکا آخرین امیدها را به صندوق بین‌المللی پول دارد». دولت در حال مذاکره با صندوق بین المللی پول در مورد یک طرح نجات است و ویکرمسینگه گفته است که انتظار دارد در اواخر تابستان امسال به توافق اولیه برسد. سریلانکا نیز از چین کمک دریافت کرده است. دولت‌های دیگر مانند ایالات متحده، ژاپن و استرالیا نیز چند صد میلیون دلار حمایت مالی کرده‌اند. در اوایل ماه ژوئن، سازمان ملل متحد یک فراخوان عمومی جهانی برای کمک به سریلانکا برپا کرد. تاکنون، بودجه پیش‌بینی شده به سطح ۶ میلیارد دلاری که کشور برای سرپا ماندن در شش ماه آینده نیاز دارد، رسیده است. برای مقابله با کمبود سوخت در سریلانکا، ویکرمسینگه در مصاحبه اخیر با آسوشیتدپرس گفت که خرید نفت با تخفیف شدیدتر از روسیه را در نظر خواهد گرفت.
منبع: abcnews