پایان ماه عسل دلالان خودرو

با از سرگیری عرضه خودرو در بورس کالا و حضور خودروسازان دولتی و خصوصی به نظر می‌رسد بعد از موافقت شورای عالی بورس پیچ آخر اختلافات طی شده و در بورس به عرضه برسند به طوری‌که در بورس کالا علاوه بر عرضه ۶۰۰ دستگاه خودرو فیدلیتی و دیگنیتی که قرار است در ۲۶ مرداد عرضه شوند حضور دورقیب قدرتمند دیگر مانند سایپا و ایران خودرو نیز به تازگی مطرح شده است که البته سایپا نیز برای عرضه در همان هفته اعلام آمادگی کرد.

اما قرعه به نام ایران خودرو نیفتاد و تغییر مدیریت‌ مانع این اقدام شد ازسوی دیگر بهمن موتور قرار است با دو محصول و کرمان موتور با سه محصول دیگرش تلاش می‌کنند از قافله عقب نمانند این درحالی است که خودروسازان خصوصی به رغم تکلیف وزارت صمت چندان علاقه‌ای به عرضه محصولات خود از طریق سامانه ندارند و از آنجا که خود را زیرسایه وزارت صمت نمی‌بینند تلاش دارند دروضعیت رکود بازار آزاد محصولات خود را در بورس کالا عرضه کنند اما اینکه حضور خودروها دربازار بورس کالا که درهیچ جای دنیا چنین تجربه‌ای وجود نداشته و ندارد آیا به نفع مصرف کننده است و دست دلالان را کوتاه می‌کند یا نه موضوعی است که دولتی‌ها از جمله وزارت صمت به دیده منفی به آن می‌نگرند و معتقدند که ورود خودرو به بورس کالا باعث ایجاد رانت برای برخی‌ها می‌شود اما کارشناسان این حوزه معتقدند که برعکس فضای رقابت در بورس کالا مهیاتر است و اتفاقا دلالان به دلیل سازوکار مناسب این بازار کمتر امکان دخل و تصرف دارند.
 

دولت یکباره قیمت‌ها را آزاد نمی کند

امیرحسن کاکایی درخصوص ورود خودرو به بورس کالا به «آرمان ملی» گفت: متاسفانه شرکت‌ها حق ندارند قیمت را خودشان تعیین کنند که علت آن به شرایط بد اقتصادی برمی‌گردد. از سوی دیگر از دهک دوم جامعه به بعد همه مردم وضع مالی شان خوب نیست و این تفکر درذهن ما نهادینه شده که دولت باید همه قیمت‌ها را تعیین کند درحالیکه قیمت گذاری دستوری جواب نمی‌دهد و دولت‌ها باید با توسعه اقتصادی، توسعه توان تولید و تجارت قیمت‌ها را کنترل کنند نه قیمت گذاری دستوری.
این کارشناس صنعت خودرو افزود: شرکت‌های خصوصی خودروسازی براساس اصل ۴۴ قانون اساسی و ماده ۹۰ که چنانچه دولت با قیمت گذاری دستوری موجب خسارت به شرکت‌های خصوصی شود باید خسارت آنان را پرداخت کنند از تصمیمات وزارت صمت مبنی بر ممانعت از ورود خودرو به بورس کالا تا حدی سرپیچی کردند و عده‌ای حق را به دولت می‌دهند درحالیکه دولت نباید در کار شرکت‌های خصوصی خودروسازی دخالت کند و برخلاف دیدگاه برخی‌ها که می‌گویند وورد به بورس کالا باعث ایجاد انحصار می‌شود اصلا چنین مسأله‌ای مصداق ندارد و حدود ۲۸ شرکت خصوصی خودروسازی در کشور فعال هستند که در فضای کاملا رقابتی فعالیت می‌کنند و انحصاری وجود ندارد و مشکل این است که صنعت خودرو را با اطلاعات ناقص با چالش‌های زیادی مواجه شده به طوری بسیاری از کالاها در ایران با قیمت‌های جهانی یکسان است برای مثال قیمت مرغ چقدر ارزان‌تر از کالاهای جهانی است و حتی نرخ گندم نیز در برخی مواقع از نرخ جهانی گرانتر است که آیا باید کشاورز را مقصر دانست؟ بنابراین خیلی ها مقصر را خودروساز می‌دانند درحالیکه به دلیل وجود مشکلات اقتصادی و گیرافتادن دریک اقتصاد تورم زده دچار چالش‌هایی شده‌ایم.
کاکایی بیان کرد: از آنجایی که دچار تحریم هستیم یکسری اتفاقات رخ داده و اقتصاد کلان درتنش به سرمی برد و زمانی که بین سالهای ۹۰ تا ۹۶ قیمت ها آزاد بود چرا قیمت خودرو بالا نرفت؟ چرا از سال ۹۶ به بعد همه چیز به یکباره عوض شد آیا خودروساز قصد کرد تا رانت خواری کند و بازار را به هم بریزد؟ پاسخ این سوال منفی است چراکه خودروساز اگر گردش مالی نداشته باشد نمی‌تواند به تولید خودرو بپردازد.
این کارشناس صنعت خودرو افزود: خودرو شاهین کوئیک Rاز آنجایی که قیمتش با بازار نزدیک بود از قرعه کشی درآمد چراکه کسی به سراغ آن نمی رفت از سوی دیگر دولت نمی‌خواهد یکباره قیمت‌ها را آزاد کند و یک راه این مسأله بورس کالا است چراکه در بورس برخی عوامل تحت کنترل دولت است و حداقل دولت با گذاشتن برخی ضوابط و شرایط می‌تواند این بازار را کنترل کند از طرف دیگر بورس کالا محلی برای حراج عادلانه و منصفانه است که اگر درست انجام شود مانند شاهین و تارا قیمت آن به تعادل می‌رسد بنابراین در این بازار رقابت خودروسازها به ایجاد کیفیت بالاتر و قیمت پایین تر منجر می‌شود و دولت هم مالیات خود را می گیرد درحالیکه در نظام قرعه کشی انواعی از رانت‌ها وجود دارد که نزدیک به ۲۰۰ هزار میلیارد تومان از جیب سهامداران رانت پرداخته می‌شود بنابراین در شرایط فعلی که دولت سه گزینه قیمت گذاری دستوری، بازار آزاد و بورس کالا را پیش رو دارد راه‌حل اجباری است در وضعیت فعلی بهترین روش ممکن است به شرط آنکه قواعد بورس کالا در آن رعایت شود درحالیکه در این بازار قیمت ها شفاف است و دست دلالان کوتاه می‌شود.
کاکایی ادامه داد: در قرعه کشی بدون آنکه پول در حساب افراد باشد قرعه کشی صورت گرفته و پس از درآمدن اسم افراد دلالان حواله‌های منتخبین را خریداری کرده درحالیکه در بورس کالا این چنین نیست و حتما برای شرکت در حراجی باید پول در حساب افراد باشد و همین امر تعداد شرکت کننده‌ها را کم می‌کند و خود به خود جایگاه دلالی کم می‌شود.
 
کدام خودروها در بورس کالا عرضه خواهند شد؟

نخستین عرضه و معامله خودرو در بورس کالا انجام شد. بر این اساس جمعا ۱۰۳ دستگاه کارا دو کابین و کارا تک کابین در بورس کالا فروش رفت و پس از آن قرعه به نام دو خودروی پرطرفدار رسید و قرار شد ۱۸ خردادماه ۴۳۰ دستگاه فیدلیتی و دیگنیتی در بورس کالا عرضه شود اما دقیقا چند ساعت قبل از عرضه، این فرایند توسط وزارت صمت تعلیق شد. وزیر صمت پس از آن اعلام کرد که از یک ماه و نیم قبل با بورس کالا مذاکراتی در این باره صورت داده بود، اما روال را جلو بردند. نامه یک روز قبل به بورس کالا در مورد توقف عرضه خودرو نیز در واقع یک اتمام حجت بود.
در این راستا، معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالا نیز اعلام کرد که عرضه خودرو در بورس کالا بر اساس مقررات صورت گرفته و عرضه کننده پیش از عرضه اعلام کرده بود که هیچ محدودیتی برای عرضه وجود ندارد اما بورس کالا از سوی وزارت صمت تهدید شده و مصوبه سران قوا مبنی بر اینکه عرضه خودرو نباید صورت گیرد را ارائه کرده است و مصوبه‌ای که به گفته جهرمی وزارت صمت تفسیر اشتباهی از آن داشته و به همین دلیل این موضوع دوباره در شورای عالی بورس درحال بررسی است که در نهایت این بررسی انجام و عرضه خودرو در بورس توسط این شورا تصویب شد و بر این اساس و طبق آخرین اخبار ۶۰۰ دستگاه خودرو فیدلیتی و دیگنیتی در تاریخ ۲۶ مرداد ماه در بورس کالا عرضه خواهند شد.