پاسخ به ۲ پرسش درباره مصوبه تعطیلی جمعه و شنبه
روزنامه ها دست‌کم از یک دهه پیش با طرح بحث اشکالات در تقویم تعطیلات کشور و مقایسه ساعات کار ایران با کشورهای توسعه‌یافته بر ضرورت کاهش ساعات کاری و افزایش تعطیلات آخرهفته به ۲ روز بارها تاکید کرده بود. به نظر می‌رسد که این مهم روز گذشته با تصویب پارلمان به ثمر نشست؛ با این حال نهایی شدن ویکند دو روزه به تایید شورای نگهبان بستگی دارد.
اما روز گذشته بهارستان میزبان مجادله موافقان و مخالفان این طرح بود. مخالفان تاکید می‌کردند که کاهش ساعت کار و تعطیلی شنبه می‌تواند بر فرهنگ کار و زیست اجتماعی ایرانیان تاثیر بگذارد؛ اما موافقان با این استدلال که ایران به نسبت سایر کشورها از ساعات کار زیادی برخوردار است و تعطیلی شنبه به جای پنجشنبه هم مانع از ضرر ۸میلیارد دلاری به کشور می‌شود، نظر خود را به کرسی نشاندند. این تعطیلات صرفا شامل کارمندان و کارکنان دولت می‌شود، اما یک نماینده مجلس پیش‌بینی کرد که چنین تعطیلاتی بخش خصوصی را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد.
در جلسه علنی روز گذشته مجلس شورای اسلامی ادامه بررسی لایحه اصلاح ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری معروف به لایحه افزایش تعطیلات آخر هفته در دستور کار قرار داشت و به سرانجام رسید. اگرچه در بررسی این لایحه پیشنهادهای متعددی مطرح شد، اما در نهایت هیچ کدام از این پیشنهادها موافقت مجلس را به دنبال نداشت و در نهایت گزارش کمیسیون در مورد لایحه افزایش تعطیلات آخر هفته به تصویب رسید. بر اساس این گزارش جمعه و شنبه روزهای تعطیل کارکنان و کارمندان دولت خواهد بود. علاوه بر این ساعت کاری در طول هفته به ۴۰ ساعت کاهش می‌یابد. «دنیای اقتصاد» از یک دهه پیش با مطرح کردن بحث اشکالات در تقویم تعطیلات کشور و مقایسه ساعات کار ایران با کشورهای توسعه‌یافته بر ضرورت کاهش ساعات کاری و افزایش تعطیلات آخرهفته بارها تاکید کرده بود. تحقیقات هم نشان می‌داد که با افزایش تعطیلات آخر هفته که البته باید متناسب با تعطیلات هفتگی بین‌المللی باشد، راندمان نیروی کار نیز در طول هفته افزایش می‌یابد.
استدلال مخالفان تعطیلی شنبه چه بود؟
یکی از پیشنهادهایی که روز گذشته و در بررسی لایحه افزایش تعطیلات آخر هفته مطرح شد، پیشنهاد تعطیلی پنج‌شنبه‌ها به‌جای شنبه‌ها بود. محمدرضا میرتاج‌الدینی در تشریح پیشنهاد خود تاکید کرد: تعطیلی پنج‌شنبه‌ها در کشور ما نهادینه شده است. در صورت تعطیلی شنبه‌ها، پنج‌شنبه‌ها روز تعطیل و نیمه‌تعطیل باقی خواهد ماند و در این شرایط کشور ۳ روز تعطیل خواهد شد که اصلا با اقتصاد سازگار نیست.
او ادامه داد: کسانی‌که می‌گویند در صورت تعطیلی پنج‌شنبه‌ها ارتباط با تجارت جهانی برهم می‌خورد؛ پروپاگاندای رسانه‌ای راه می‌اندازند و این افسانه است. این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس خاطرنشان کرد: ما ۸۵ درصد مراودات تجارت خارجی‌مان با ۱۰ کشور است که اکثر آنها مسلمان بوده و ۱۵ درصد بقیه با سایر کشورها است.
بنابراین تصمیمی نگیریم که فرهنگ جامعه را برهم بزنیم. علی‌اکبر علیزاده، نماینده دامغان نیز در موافقت با پیشنهاد تعطیلی پنج‌شنبه‌ها گفت: ۹۰ درصد تجارت ما با همسایگان است و مدل تعطیلی آنها هم مثل خودمان بوده و ربطی به پنجشنبه و شنبه ندارد. با تعطیلی پنج‌شنبه‌ها هیچ اتفاقی برای اقتصاد نخواهد افتاد و جریان غربگرا به دنبال تعطیلی شنبه‌ها است. اگر به فکر دین مردم هستیم پنج‌شنبه‌ها تعطیل باشد و اگر به فکر دین مردم نیستید هرکاری خواستید بکنید. در ادامه عباس گودرزی، نایب رئیس کمیسیون اجتماعی که درخواست اعلام تذکر را داشت، در موافقت با این پیشنهاد سخنرانی کرد و گفت: چرا سبک زندگی مردم را می‌خواهید عوض کنید؟ من در تعجبم چگونه در مسیر ارسال لایحه به صحن مجلس تعطیلی پنج‌شنبه‌ها به شنبه تغییر کرد. مگر عصر چاپار است که اقتصاد ما دچار مشکل می‌شود؟ عصر اقتصاد الکترونیک است. او ادامه داد: برخی از علما استفتا برای تعطیلی شنبه‌ها را تکذیب کردند.
موافقان تعطیلی شنبه چه گفتند؟
محسن پیرهادی، نماینده تهران در مخالفت با این پیشنهاد به تبعات منفی تعطیلی پنج‌شنبه‌ها در اقتصاد اشاره و تصریح کرد: با تعطیلی روز پنجشنبه در عمل چهار روز تعامل ما با دنیا قطع می‌شود کسانی درباره تعطیلی پنجشنبه صحبت می‌کنند که کاری در حوزه اقتصادی نکرده‌اند. ۳۶ تشکل اقتصادی درخواست تعطیلی شنبه‌ها را داشتند تا ارتباط‌مان با دنیا قطع نشود؛ چرا به فعالان اقتصادی توجه نمی‌کنیم. او گفت: اجازه دهید که در کشور کاری برای عرصه اقتصاد انجام شود. تعطیلی روز شنبه کم‌هزینه‌ترین و پرفایده‌ترین کار برای عرصه اقتصاد است. درباره تعطیلی شنبه‌ها از دفتر مراجع سوال کردم و روز گذشته با دفتر آیت‌الله جوادی آملی صحبت کردم و اعلام کردند که تعطیلی شنبه تشبهی با کفار ندارد. این نماینده مجلس تاکید کرد: مجلس با احساسات تصمیم‌گیری نکند. اگر رشد اقتصادی و کاهش تورم را می‌خواهیم در راستای کمک به اقتصاد حرکت کنیم. اگر اشکال فقهی هم به این موضوع وارد باشد شورای نگهبان بررسی می‌کند.
پیرهادی خاطرنشان کرد: ما به فعالان اقتصادی، تولید‌کنندگان و سرمایه‌گذاران احترام بگذاریم؛ کاری نکنیم که افراد مهاجرت کنند و سرمایه‌گذاران بروند. همچنین در ادامه محسن پیرهادی به دلیل اظهارات گودرزی مبنی بر تکذیب استفتا، در تذکری تاکید کرد: کار کارشناسی صورت گرفته و نباید کسانی را که دنبال تعطیلی شنبه هستند، غربگرا خواند. اینکه بگویید غربگرا بد است غربگرا آن کسی است که به اقتصاد ضربه می‌زند و سفره مردم را کوچک می‌کند. او در ادامه استفتای آیت‌الله جوادی آملی را قرائت کرد. همچنین محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی نیز درخواست ارائه اخطار داشت، اما به عنوان مخالف تعطیلی پنج‌شنبه‌ها سخنرانی کرد و با تاکید بر لزوم تعطیلی شنبه‌ها، گفت: امروز شاهد هجمه سنگینی در مقابله با جمهوری اسلامی هستیم.
ضمن توجه به باورها اگر قرار است تصمیم بگیریم باید منافع و اقتدار جمهوری اسلامی حفظ شود. پس از اعلام نظرات موافقان و مخالفان و دیدگاه دولت مبنی بر اینکه در مورد این پیشنهاد نظر خاصی ندارد، ولی اسماعیلی، رئیس کمیسیون اجتماعی برای اعلام نظر کمیسیون متبوعش پشت تریبون قرار گرفت و گفت: ما از دو بال اقتصادی کشور یعنی اتاق تعاون ایران و اتاق بازرگانی ایران استعلام گرفتیم و موافق تعطیلی شنبه‌ها بودند. اگر به حجت شرعی نرسیده بودم از تعطیلی شنبه‌ها دفاع نمی‌کردم. با تعطیلی ۴ روز خسارتی معادل ۸ میلیارد دلار به ما تحمیل می‌شود و این یعنی خود تحریمی. او تصریح کرد: آقای پیرهادی امضای کتبی مراجع را دارد. در نهایت نمایندگان مجلس با ۷۵ رای موافق، ۱۳۲ رای مخالف و ۵ رای ممتنع با این پیشنهاد مخالفت کردند.
استفاده حداکثری مجلس از قدرت قانون‌گذاری‌اش
در ادامه پیشنهاد دیگری از سوی میرتاج‌الدینی مبنی بر تعیین دومین روز تعطیلات آخر هفته از سوی دولت، مطرح شد. او در تشریح پیشنهاد خود گفت: کل مراودات ما با غرب ۳ درصد است و این موضوع با اقتصاد الکترونیک قابل حل است. آن ۳۶ تشکل اقتصادی آیا شنبه‌ها را تعطیل می‌کنند؟ در ادامه این نماینده مجلس که در انتخابات مجلس نتوانست رای لازم را کسب کند، به ارائه گزارشی از اقدامات انجام شده در طول نمایندگی‌اش پرداخت! سید‌کریم حسینی، عضو کمیسیون اجتماعی در مخالفت با این پیشنهاد گفت: تعطیلی پنجشنبه و شنبه کفایت مذاکرات است و تعطیلی شنبه به نفع اقتصاد کشور است اگر مشکلات اصلی کشور اقتصادی است نظر کارشناسان باید مدنظر قرار گرفته شود. او ادامه داد: تعطیلی شنبه مغایرتی با اعتقادات مردم نخواهد داشت.
محسن زنگنه در موافقت با این پیشنهاد تاکید کرد: این موضوع بحث کارشناسی است. در مورد اقتصاد یک شرکت در ایران پیدا نمی‌کنید که به صورت مستقیم با غرب و اروپا ارتباط داشته باشند. گمرکات و بنادر ما شبانه‌روزی است. بر اساس آمار گمرک ایران کل صادرات ما با غرب حدود ۳ درصد است. او ادامه داد: ضمن اینکه مسائل اقتصادی با مسائل اجتماعی و فرهنگی در هم تنیده است. این پیشنهاد می‌گوید حق انتخاب روز را به دولت بدهیم. دولت لایحه آورده بنابراین به حرف دولت احترام بگذاریم. در حوزه اجرا باید دست دولت را باز بگذاریم. مجلس در مسائل جزئی دست دولت را باز بگذارد. کاری نکنیم که دولت‌ها مسائلشان را در سران قوا حل کنند. در ادامه دولت با این پیشنهاد اعلام موافقت کرد.
رئیس کمیسیون اجتماعی برای ارائه نظر کمیسیون متبوعش پشت تریبون قرار گرفت و گفت: نمی‌توانیم اختیار خودمان را به دولت بدهیم. باید امروز تصمیم بگیریم و دولت اجرا کند. در ادامه علیرضا سلیمی در اخطار قانون اساسی اظهار کرد: تعطیلی شنبه مغایر با اصل ۱۷ قانون اساسی است و این اصل تعطیلات رسمی در هفته را یک روز دانسته است. در پاسخ به این تذکر عبدالرضا مصری، نایب رئیس مجلس اظهار کرد: اخطار شما را وارد نمی‌دانم. در اصل ۱۷ تعطیل رسمی عنوان شده و در لایحه دولت و مصوبه کمیسیون صحبت از تعطیلی رسمی نشده است. تعطیل رسمی ما روز جمعه است. اما نمایندگان با ۸۳رای موافق ۱۲۰رای مخالف و ۴رای ممتنع با این پیشنهاد هم مخالفت کردند.
فرجام کار چه بود؟
در نهایت نمایندگان مجلس با ۱۳۶ رای موافق ۶۶ رای مخالف و ۳ رای ممتنع با لایحه افزایش تعطیلات آخر هفته موافقت کردند. بر این اساس و البته در صورت تصویب نهایی این لایحه از سوی شورای نگهبان، کارمندان و کارکنان دولت در روزهای جمعه و شنبه تعطیل خواهند بود./ دنیای اقتصاد
