وعده ها پیش از اعلام صلاحیت ها
در حالی که تحلیل‌ها از حضور پرشمار داوطلبان ادامه دارد، لاریجانی راه حل مشکلات بورس را عبور از مداخله گری دولت دانست. قالیباف اجرای قانون واردات خودروهای نو و کارکرده را در اولویت دانست. جلیلی نیز گفت:نتیجۀ تحقق برنامه ها، بهره بردن تک تک مردم ایران باید باشد، نه فقط عده‌ای خاص اگرچه تا اعلام اسامی تایید صلاحیت شدگان انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم زمان باقی مانده است اما برخی نامزدها بستر فضای مجازی را غنیمت شمرده و زودتر از زمان تعیین شده به سراغ تبلیغات انتخاباتی رفته اند.
علی لاریجانی که پیش از ثبت نام در انتخابات نیز استارت انتخاباتی اش در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفت؛ پس از ثبت نام با هشتگ « از لاریجانی» از مردم خواست که سوالات خود را مطرح کنند و او نیز به فراخور فرصتی که دارد به آنان پاسخ خواهد داد. او در گام اول به سراغ بورس رفت و گفت که «راه حل مشکلات بورس عبور از مداخله گری دولت به زمینه سازی است». او همچنین در پاسخ به سوال دیگری تاکید کرد که«امروز هیچ هدفی بالاتر از توسعه و پیشرفت ایران نیست. همه مردم باید بتوانند در تصمیم‌سازی‌ها مشارکت داشته باشند.»
محمدباقر قالیباف دیگر چهره‌ای است که در فضای مجازی تحرکات انتخاباتی خود را آغاز کرده است. او با تاکید بر این که انتخابات فردایی هم دارد، نوشت:« رئیس جمهور بلافاصله بعد از انتخابات با چندین تصمیم حیاتی روبهروست. باور کنیم انتخابات فردایی هم دارد! یک تصمیم رئیس جمهور، امروز و آینده یک ملت را تغییر می‌دهد. ایده‌های نسنجیده و مدیران نیازموده، سال‌ها کشور را عقب می‌اندازند. نسبت مشکلات را با توانایی‌ها و تجربه‌ها بسنجیم.» او همچنین وعده انتخاباتی هم داد و گفت که « بیش از نیم قرن رانت کافی است.
خودروی داخلی باید با خودروی خارجی رقابت کند. قانون واردات خودروهای نو و کارکرده را در دولت بعدی حتما به طور کامل اجرا خواهیم کرد.»
سعید جلیلی از دیگر نامزدهای انتخاباتی نیز در توئیتی نوشت:« هنر تدبیر یعنی باید فرصت‌های فرهنگی، تاریخی، منطقه‌ای، اقتصادی، علم و فناوری را از قبل شناخته باشیم اولویت‌بندی و برنامه‌ریزی کرده باشیم؛ و با اشراف لازم بر برنامه، آن را به اجرا درآوریم. تا نتیجۀ تحقق برنامه ها، بهره بردن تک تک مردم ایران باشد، نه فقط عده‌ای خاص.» عبدالناصر همتی رئیس اسبق بانک مرکزی و نامزد این دوره از انتخابات هم با یک توئیت اقتصادی کار خود را شروع کرد: «امروز، اقتصاد مسئله اول کشور است. تنها با یک تیم کارآمد و استفاده از یافته‌های علم_اقتصاد می‌توان شرایط اقتصادی را بهبود بخشید. امروز، مهمترین مأموریت رئیس جمهور متوقف کردن فساد و رانت‌های گسترده‌ای است که عده‌ای را هر روز فربه‌تر و توزیع درآمد را به نقطه بحرانی رسانده است.»
جدال توئیتری جهانگیری-زاکانی
در این میان اما توئیت جهانگیری و پاسخ صریح زاکانی به توئیت او مورد توجه کاربران فضای مجازی قرار گرفت و حکایت از دوئلی جدید میان این دو نامزد اصلاح طلب و اصولگرا داشت. در ابتدا اسحاق جهانگیری معاون اول دولت روحانی نوشت :« آمده‌ام: – با درک عمیق از چالش‌های پیش روی ایرانِ امروز – با امید به اصلاح رویکردها و رویه‌های غلط – برای خلق ظرفیت‌های تازه – برای احیای سرمایه اجتماعی و پاسداشت کرامت زنان و جوانان من اصلاح‌طلبم و ملی می‌اندیشم.» کمی بعد علیرضا زاکانی شهردار تهران در پاسخ به او نوشت:« شما ۸ سال فرصت داشتید درک عمیق خود را در کشور پیاده کنید که نتیجه‌اش را مردم عمیقا درک کردند. در دو نوبت رقابت انتخاباتی و سه سال دولت شهید جمهور هم بیشترین توهین‌ها و بداخلاقی‌ها را علیه شهیدرئیسی به کار بردید و تخریبش کردید. نسخه واقعی احیای سرمایه اجتماعی، زنده کردن مجدد شعارهای انقلاب بود که پرچمش را رئیسی عزیز به دست گرفت؛ باید همچنان حفظش کرد و راهش را با خدمت صادقانه ادامه داد.»
طحان نظیف: برای گمانه زنی زود است
با وجود این، اگرچه طی روزهای اخیر گمانه‌هایی درخصوص افراد تایید صلاحیت شده در فضای مجازی منتشر شد و برخی نیز با توجه به تایید صلاحیت‌ها در دوره‌های گذشته احتمال حضور برخی چهره‌ها را پررنگ تر می‌دانند اما همان طور که طحان نظیف سخنگوی شورای نگهبان نیز اعلام کرد، بررسی صلاحیت‌ها فرایندی تفصیلی، دقیق و زمان‌بر است؛
حتی زمان برای گمانه‌زنی هم زود است:« هشتاد نفر برای کاندیداتوری انتخابات ریاست‌جمهوری ثبتنام کردند. پرونده‌ها را از وزارت کشور تحویل گرفتیم. هرکدام از این پرونده‌ها در جلسات شورای نگهبان مورد بررسی قرار می‌گیرد، مباحث و استعلامات مطرح می‌شود، اعضا نظرات خود را بیان می‌کنند و در نهایت تصمیم‌گیری می‌شود؛ این فرایند به صورت جمعی انجام می‌شود.فرایند بررسی صلاحیت‌ها طولانی است، اما به صورت دقیق انجام خواهد شد، قانون ۵ روز مهلت برای بررسی صلاحیت‌ها توسط شورای نگهبان پیش‌بینی کرده که امکان تمدید یک ۵ روز دیگر دارد.از ۵ روز نخست طبیعتاً استفاده خواهیم کرد و از مهلت ۵ روز دوم ممکن است، بخشی از آن استفاده شود.»
تحزب گمشده این روزهای انتخابات
تحلیلگران و رسانه‌ها اما هر یک از زاویه‌ای ثبت نام‌ها در ستاد انتخاباتی را ارزیابی کردند. در همین باره فرهیختگان به نقد حماسه پرشور نامزدها در ستاد انتخابات پرداخت و نوشت :«واقعا چه انگیزه‌ای برای برداشتن شناسنامه و… و رفتن به میدان فاطمی وجود دارد؟ به نظر می‌رسد هیچ توجیه منطقی غیر از ورود به باشگاه «چانه‌زنی سیاسی» نمی‌تواند این حجم از ثبتنام اهالی سیاست برای پست حساس ریاست‌جمهوری را توضیح دهد. برای برخی همین‌قدر که جلوی دوربین‌ها و پخش زنده تلویزیونی به‌عنوان کاندیدا معرفی شوند، کافی است و بارشان را بسته‌اند! برای سطح بالاتر، عبور از سد شورای نگهبان و قرار گرفتن در لیست نهایی سرمایه گرانبهایی محسوب می‌شود.
با این سرمایه، پست‌های حساس و مهم و… در آینده تضمین خواهد شد. ایده «سنگ مفت، گنجشک مفت» در قامت سیاسی هم ریشه و بنیاد این باشگاه چانه‌زنی است.»
محسن مهدیان تحلیلگر سیاسی نیز از زاویه دیگری این موضوع را مورد نقد قرار داد و نوشت: «وجود۸۰ نامزد ثمره نبود تحزب است تا دیروز ریش سفیدها بار نبود احزاب را به دوش می‌کشیدند و حالا که دیگر بزرگتری نیست این تکثیر عجیب رقم خورده است.
روح آیت ا… مهدوی کنی و مرحوم عسگراولادی شاد.با این حال این دوره فرصت طراحی فرایندی است که خود نامزدها با عقلانیت ایثار جای خالی ریش سفید و حزب را پر کنند.» شرق نیز ، در سرمقاله خود از زاویه دیگری به حضور ۸۰ نامزد پرداخته و می‌گوید: «یک تحصیل‌کرده فلسفه معده مردم را جراحی نمی‌کند. یک قصاب آرایشگری نمی‌کند و…مشکل از جایی شروع می‌شود که معیارها در هم می‌ریزند و وضعیت بی‌معیاری حاکم می‌شود.» این رسانه همچنین تحلیل می‌کند در این شرایط میدان برای عده‌ای باز می‌شود تا در بلبشوی ناشی از بی‌معیاری تلاش می‌کنند به جاهایی دست بیندازند که شایسته آن نیستند. در نهایت معتقد است بی‌معیاری نشانه مهمی از گسستگی نظم حقوقی است. البته تحلیلگری هم از زاویه متفاوتی به این ماجرا نگاه کرده و معتقد است لیست بلندبالا و متنوع کاندیداها حاکی از باز بودن دست شورای نگهبان برای برگزاری یک انتخابات باشکوه است.
در ادامه خطاب به شورای نگهبان می‌گوید مطالبه منطقی و عقلانی این است که با لحاظ کردن اصل مشروع «مشارکت حداکثری» زمینه آن انتخابات باشکوه را فراهم کند. همچنین تحلیل می‌کند که لشکرکشی کاندیداها به وزارت کشور به معنای «شکست ایده تحریم انتخابات» است. تقریبا همه گروه‌های سیاسی مشهور و شناسنامه‌دار حداقل با یک تا چند چهره پا در عرصه گذاشته‌اند. هممیهن هم با اشاره به تعداد ثبت نام کنندگان معتقد است هرچند رقم ۸۰ نفری به نسبت ادوار گذشته زیاد نیست اما حضور فله‌ای چهره‌های شناخته‌شده؛ نشان از هر چه باشد، نشان از حرکت به سمت بلوغ سیاسی نیست. عطریانفر در گفت‌وگو با هممیهن گفته که تعدد از یک جهت مورد تایید است و می‌تواند ارزشمند باشد ولی این موضوع برای انتخابات محلی و محدود دارای ارزش است اما برای انتخابات ریاست‌جمهوری یک بار منفی خواهد داشت. راهکار را هم در ظرفیت‌های قانونی موجود مانند معنا بخشی به رجل سیاسی و حضور برگزیدگان نهادهای مدنی و اتحادیه صنفی می‌داند.
در همین راستا حشمت‌ا… فلاحت‌پیشه، استاد علوم سیاسی و نماینده ادوار مجلس نیز گریزی به کمرنگ بودن تحزب در کشور زد و گفت :« معتقدم روند ثبتنام انتخابات ریاست‌جمهوری حاکی از بی‌سامانی در عرصه سیاسی کشور است. شاهدیم که چند نفر از هر جریان در این انتخابات حضور پیدا کردند. افراد مختلفی که می‌پنداشتند از این عرصه می‌توانند استفاده کنند هم ثبتنام کردند. اما در این شرایط سردرگمی مردم بیشتر شد و این آشفتگی و سردرگمی بار دیگر نشان داد که کشور به شدت نیازمند یک نظام حزبی واقعی است. تا زمانی که ما یک نظام حزبی واقعی نداریم، آشفتگی چند روز اخیر برای ثبتنام ریاست‌جمهوری یکی از معدود مشکلات عرصه سیاسی است. مشکلات متعدد دیگری هم در این عرصه وجود دارد؛ مانند مسئولیت‌ناپذیری و پاسخگو نبودن منتخبان ملت، عدم وجود برنامه برای اداره کشور و تداوم روند نزولی جایگاه مناسب انتخابی در ایران است.»
حسن رسولی اما غیرمنتظره بودن چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری را یکی از عوامل کمرنگ شدن نقش آفرینی احزاب توصیف کرده و می‌گوید :« این رویداد، یک رویداد غیرمترقبه بوده است، این خلأ بیش از ادوار گذشته خود را در هجوم ثبت‌نام‌کنندگان به ستاد انتخابات کشور نشان داده است. در ادوار گذشته، چیزی که از ماه‌ها قبل و بعضاً از سال‌ها قبل، افراد و جریان‌ها خود را آماده می‌کردند، کمتر شاهد این آشفتگی بودیم. همانطور که عرض کردم به دلیل غیرمترقبه بودن این اتفاق ناگوار و مواجه شدن با انتخابات زودهنگام، این خلأ حضور احزاب و این تکثر، بعید می‌دانم در هیچ کشور و نظامی، شاهد این حد از بلاتکلیفی و عدم قطعیت باشیم.» عباس عبدی نیز این گونه به انتقاد پرداخته است:« باورکردنی نیست که ساختار ایران در این چند دهه متوجه وضعیت شوگونه ثبتنام انتخاباتی نشده و نتوانسته باشد آن را درست کند.»
کنشگری اصلاحات، معطل تایید صلاحیت ها
در این میان شنیده‌ها حاکی از این است که دومین جلسه جبهه اصلاحات برای تصمیم‌گیری در خصوص گزینه اصلاح‌طلبان برگزار شده و یکی از محورهای مورد بحث گزینه‌های احتمالی اصلاح‌طلبان خواهد بود. در همین راستا صبح نو نوشته است:« زخم کهنه اصلاحات در آستانه انتخابات دوره چهاردهم ریاست‌جمهوری هم سر باز کرده و این‌بار بر سر گزینه‌ها شاهد گسترش گسل فی‌مابین رادیکال‌ها و میانه‌رو‌های اصلاح‌طلب هستیم. عده‌ای از این جریان بر این باورند که اصلاحات در قمار روحانی در سال ۹۲ بازنده بوده و استراتژی کاندیدای نیابتی باز هم برای اصلاحات آسیب‌زا خواهد بود، پس به همین دلیل آن‌ها باید گزینه‌ای از درون جریان اصلاح‌طلب معرفی کنند. از طرفی دسته دوم معتقدند افرادی مثل صدر و عارف که در روزهای اخیر از آن‌ها به‌عنوان گزینه‌های اصلاحات یاد شد، پایگاه رأی مردمی ندارند و باید اهداف سیاسی اصلاحات را با گزینه‌های شناخته‌شده‌تر مثل لاریجانی یا جهانگیری ادامه داد.
افرادی مثل جهانگیری و لاریجانی اصطلاحا در آب نمک اصلاح‌طلبان خوابانده شده‌اند تا جبهه اصلاحات به تصمیم نهایی برسد.»با وجود این اما محمد قوچانی عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی گفته است :« با انصراف صدر و عدم ثبتنام عارف و نیز مجید انصاری( نامزد مورد حمایت سیدحسن خمینی) می‌توان گفت اسحاق جهانگیری نامزد اصلی جبهه اصلاحات است؛ اگرچه مسعود پزشکیان هم مورد حمایت بخشی از بدنه شهرستانی جبهه اصلاحات است.» تقی آزاد ارمکی جامعه شناس نیز در توصیه‌ای به اصلاح طلبان گفت: «مردم تجربه انتخابات سال ۸۴ و ۸۸ را هم دارند. در یادشان مانده که تفرق در انتخابات ۸۴ باعث ظهور فردی شد که ریشه اصلی همه مشکلات امروز کشور است.
او هم راست را زد، هم چپ را زد، هم در برابر رهبری تمکین نکرد و هم همه نهادهای مدنی را تضعیف کرد. مردم می‌دانند حضور این نوع پوپولیسم اگر بیش از رادیکالیسم خطر نداشته باشد، به اندازه آن خطرناک است.اصلاح‌طلبان نباید الگوی قبلی را تکرار کنند. این که نامزد حداکثری مطرح کنند، بعد فرد معرفی شده رد شود و نهایتا ناامیدی کلیت جامعه را فراگیرد و گفتمان اصلاحات به حاشیه رانده شود.» پیش از این نیز علی محمد نمازی عضو کارگزاران در خصوص راهبرد اصلاح طلبان در پسا تایید صلاحیت‌ها گفته بود :« بعد از اعلام اسامی نامزدهای تأییدصلاحیت شده مشخص می‌شود چه کسانی در میدان رقابت حضور دارند، در این صورت اگر بخشی از اصلاح طلبان کاندیدای اختصاصی خودشان را نداشتند، می‌توانند تصمیم بگیرند که در صحنه بمانند و فعالیت کنند تا نامزدی که به لحاظ گفتمانی به ما نزدیک تر است را حمایت کنیم.» وی معرفی نامزد گفتمانی را پلنB اصلاح طلبان خوانده و گفته بود :« این را آقای قوچانی مطرح کرد که «اگر نامزدی مواضع سیاسی نزدیک به جریان اصلاحات ندارد اما گفتمانش مصلحانه بود، می‌تواند نظرات اصلاح طلبان را تأمین کند»؛ این پیشنهاد بدی نیست. اگرچه بدنه اصلاح طلبی به کمتر از معرفی یک نامزد حداکثری قانع نیست ولی باید صبر کرد تا نتیجه تأیید صلاحیت‌ها مشخص شود. هم اکنون پلن A اصلاحات آن است که کاندیدای خاص خودش را داشته باشد، اگر نشد می‌توان به حمایت از نامزد گفتمانی فکر کرد.»
چرا عارف در انتخابات ثبت نام نکرد؟
اما این که چرا عارف در انتخابات شرکت نکرده است؛ خامسیان چهره نزدیک به عارف نیز در تازه ترین اظهاراتش به این موضوع اشاره کرده و درپاسخ به این که چرا عارف در انتخابات ثبت نام نکرده است می‌گوید : « دکتر عارف برای گفتمانی که به آن معتقد است، یعنی گفتمان اصلاحات اصالت قائل است و حاضر نیست برای کسب قدرت با برخی مناسبات غیراصولی همراهی کند و دچار ابتذال سیاسی شود. البته مطمئنا زمانی خود او به آسیب‌هایی که به جریان اصلاحات وارد شده است خواهد پرداخت و این زمان احتمالا آنچنان دور هم نباشد.به زعم نگارنده عدم ثبتنام محمدرضا عارف در انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری فصل جدیدی از سیاست‌ورزی و کنشگری او را در سپهر سیاست ایران گشود که می‌تواند برای تقویت جامعه مدنی ایران موثر باشد.»
ضرغامی:دولت از هیچ نامزد خاصی حمایت نمی‌کند
در اردوگاه اصولگرایی هم خبرها حاکی از آن است که محسن رضایی در تلاش برای اجماع سازی میان نیروهای انقلاب است. از این رو گفته می‌شود پس از پایان مهلت ثبتنام داوطلبان کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم، دور تازه‌ای از دیدارهای برخی داوطلبان کاندیداتوری با محسن رضایی با هدف اجماع‌سازی در جریان اصولگرایی آغاز شد. امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و محمدرضا پورابراهیمی از داوطلبان کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری نیز در همین راستا با محسن رضایی در زمینه «اجماع نیروهای انقلاب» مشورت و گفت‌وگو کردند. در این میان اما دنیای اقتصاد چندی قبل از نشست انتخاباتی سه نفره مخبر، رضایی و قالیباف و ائتلاف میان آنان سخن گفته بود. موضوعی که با واکنش سپهر خلجی رئیس شورای اطلاع رسانی دولت همراه شد:« با وجود مراجعات غالب اعضای دولت و شخصیت‌های سیاسی به آقای مخبر برای کاندیداتوری، او در پاسخ به تمام این مراجعات گفت تمام تمرکز من بر روی ایفای درست کار دولت است و هیچ اراده‌ای برای ثبت نام و یا هماهنگی برای ترکیب دولت چهاردهم را ندارم که تا آخر هم پای این حرف ایستاد.بنابراین ادعای هماهنگی با فلان شخصیت یا جریان سیاسی برای انتخابات بی‌پایه است.» عزت ا…ضرغامی وزیر میراث فرهنگی هم در تازه ترین اظهارات خود تاکید کرد که دولت از هیچ نامزد خاصی حمایت نمی‌کند.
