نوبت «عرضه‌ اولیه» بعدی کی می‌رسد؟

عرضه‌های اولیه معمولا فرصت خوب و گزینه جذابی برای سهامداران هستند از حیث اینکه سهامی که معمولا در این عرضه‌ها به فروش می‌رسند، در بیشتر مواقع سودده هستند و طرفداران زیادی دارند. از ابتدای سال جاری قرار بر این بود که تا پایان سال تعداد ۱۵ شرکت عرضه اولیه سهام انجام دهند که تاکنون و با گذشت حدود ۹ ماه از سال تعداد ۱۲ شرکت عرضه اولیه انجام داده‌اند که شامل نمادهای حگهر، فروسیل، آسیاتک، ددانا، سآبیک، فغدیر، کایزد، تپسی، فرود، گلدیر، درازی و وطوبی است.

همچنین چندی پیش در پی تصمیماتی که توسط هیات ‌مدیره سازمان بورس در جلسه فوق‌العاده‌ای گرفته شد، قرار بر این شد که عرضه‌های اولیه‌ تا زمان پایداری شرایط بازار متوقف شوند، اما در اینجا این سوال مطرح می‌شود که مگر ماهیت عرضه‌های اولیه به گونه‌ای نیست که به بزرگتر شدن بازار، افزایش آمار معاملات، ایجاد درآمدزایی برای ارکان بازار و از سوی دیگر به تامین مالی شرکت‌های عرضه‌کننده کمک می‌کنند و همچنین اینکه سرمایه‌گذاران هم به جای اینکه سرمایه‌های خود را به بازارهای غیرمولد منتقل کنند، با خرید عرضه‌های اولیه به رونق تولید کمک می‌کنند. علاوه بر این، آمارهای جهانی نشان‌دهنده این است که عرضه‌های اولیه حتی در شرایط بد و وخیم بازار هم وجود داشته است هرچند در مواقعی شاید تعداد عرضه‌ها کمتر شده باشد اما متوقف نشده است.
گذشته از تمامی مواردی که گفته شد، سال‌هاست که زمزمه‌هایی مبنی بر حضور استارتاپ‌ها در بورس از گوشه و کنار شنیده می‌شود اما در سال‌های اخیر این اتفاق بیش از پیش مطرح شده است. در اواخر خرداد سال ۱۴۰۰ رئیس سابق سازمان بورس اعلام کرد، در این سازمان به دنبال ورود پنج استارتاپ به بورس بودند، اما موانعی که عمدتا از بیرون تحمیل شده‌اند از به نتیجه رسیدن این موضوع، جلوگیری کرد. با این حال تاکنون تنها یک استارتاپ موفق به عرضه شده است و باوجود پیگیری‌ها در این زمینه، از نهاد مسئول یعنی فرابورس و همچنین مقام‌های مسئول سازمان پاسخی
دریافت نشد.
عرضه اولیه‌ها باید جذاب باشد
محمدنوربخش، کارشناس بازار سرمایه در این باره گفت: عرضه‌های اولیه اگر برای حقیقی‌ها به صورتی جذاب عرضه شوند، آنها اقدام به خرید می‌کنند و سپس وارد بازار سرمایه می‌شوند، به ویژه افرادی که تا به حال وارد این بازار نشده‌اند. اما اگر عرضه، عرضه کوچک و همچنین عرضه گرانی باشد که بخواهد حجم نقدینگی بازار را به سمت خود بکشد، مفید نخواهد بود. بنابراین موفقیت آن بستگی به شرایط و نوع عرضه اولیه دارد. همچنین عرضه‌ای برای بازار جذاب است که قیمت آن نسبت به عرضه پایین باشد.
در ادامه بازار سرمایه نیز باید به گونه‌ای باشد که کشش عرضه‌ها را داشته باشد، یعنی پول در بازار موجود و عرضه اولیه نیز جذاب باشد که پول را جذب کند و این دو در کنار هم می‌تواند عامل موفقیت بازارسرمایه باشد.
عرضه‌های‌ اولیه غیرمنطقی
باقر خادمی، دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز با اشاره به اینکه عرضه‌های اولیه قاعدتا در این شرایط بازار که نقدینگی مشکل اصلی بازار است، خیلی منطقی نیست، گفت: به نظر می‌رسد بهتر است این موضوع انجام نشود و در حال حاضر که جلوی این اقدام به نوعی گرفته شده، هرچند که دیر است، اما عملی منطقی است. در حالی که شرایط بازار سرمایه به گونه‌ای است که ارزش معاملات بسیار پایین است، به نظر می‌رسد در صورتی انجام عرضه‌های اولیه مناسب است که از بین انواع مختلف عرضه‌های بزرگ، عرضه‌های کوچک و متوسط، عرضه‌های اولیه کوچک در شرایطی که ارزش معاملات بالای ۵ هزار میلیارد تومان باشد، منطقی‌تر است.
همچنین اگر ارزش معاملات بالای ۱۰ هزار میلیارد تومان باشد عرضه‌های متوسط و بزرگ نیز مشکلی نخواهند داشت. در حال حاضر که ارزش معاملات کمتر از ۵ هزار میلیارد تومان است، هیچ یک از انواع عرضه‌های اولیه منطقی نیست و باید دید که آیا ارزش معاملات به بالای این اعداد خواهد رسید یا خیر. اگر این امر اتفاق بیفتد عرضه‌های‌اولیه می‌تواند به بازار کمک کننده نیز باشد.
منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۷۲