مالیات برعایدی سرمایه چیست و شامل چه دارایی هایی می شود؟

برای اولین بار اصطلاح مالیات بر عایدی سرمایه در سال ۹۹ روی زبان‌ها افتاد. مالیات بر عایدی سرمایه به این معناست که شخص هنگام فروش دارایی خود به واسطه مابه‌التفاوت بین قیمت خرید و فروش مکلف می‌شود مبلغی را به عنوان مالیات بر عایدی سرمایه خود پرداخت کند.ابتدا باید دید طرح مالیات بر عایدی سرمایه مشمول چه دارایی‌ها می‌شود و چه افرادی را در برمی‌گیرد و سپس دید عملیاتی شدن این طرح در حال حاضر در چه مرحله‌ای است؟

مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟

به طور کلی مالیات بر عایدی سرمایه از جمله مالیات‌های مستقیم محسوب می‌شود. شباهت بسیاری در ماهیت مالیات عایدی سرمایه و مالیات ارزش افزوده وجود دارد اما یک تفاوت اساسی و آشکار این دو مالیات این است که مالیات بر عایدی سرمایه، به سود ناشی از فروش چیزهایی تعلق می‌گیرد که مولد نیستند و مالکان آن چیزی به ارزش‌های آن نیفزوده‌اند. البته بحث اصلی بسیاری از کارشناسان این است که باید اثر تورم را از مابه التفاوت قیمت خرید و فروش کم کرد زیرا تورم خود باعث بالا رفتن قیمت دارایی ها خواهد شد.

مالیات بر عایدی سرمایه به چه کسانی تعلق می گیرد؟

در صورت اجرایی شدن این قانون، مالیات بر عایدی سرمایه به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟ در واقع برای اینکه متوجه شویم مالیات بر عایدی سرمایه چه کسانی را نشانه گرفته ابتدا باید بدانیم چه دارایی‌هایی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد؟ املاک(املاک با انواع کاربری و حق واگذاری محل)، انواع وسایل نقلیه‌ مشمول مقررات مربوط به شماره‌گذاری، ارزهای خارجی و رمزارزها، انواع طلا، نقره، پلاتین، مسکوکات طلا، نقره، پلاتین و جواهرآلات و مسکوکات دارایی‌هایی است که مالیات بر عایدی سرمایه بر روی آن ها وضع شده است.درحال حاضر تنها دارایی هایی که مشمول مالیات بر عایدی سرمایه نمی شوند، سپرده های بانکی و انواع اوراق و ابزارهای بازار سرمایه (سهام، صندوق ها، اوراق مشارکت و…) هستند. 

 اما به این موضوع به آن معنا نیست که حتی میزان محدود و یا تعداد اندک از این دارایی‌ها؛ خریداران را به دام مالیات عایدی بر سرمایه گرفتار کند. 

طبق ماده ۱۲ طرح مالیات بر عایدی سرمایه (طرح مالیات بر سوداگری و سفته بازی) که قرار است به عنوان  ماده(۴) قانون مالیات‌های مستقیم الحاق شود؛ کلیه اشخاص غیرتجاری “انتقال دهنده عین” یا “واگذارکننده حق” در خصوص انتقال دارایی‌های مشخص شده در مواد این طرح در کلیه مناطق کشور از جمله مناطق آزاد تجاری–صنعتی و ویژه اقتصادی، مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می‌شوند.

دارایی های مشمول مالیات بر عایدی سرمایه

-املاک با انواع کاربری و حق واگذاری محل
-انواع وسایل نقلیه‌ مشمول مقررات مربوط به شماره‌گذاری
-انواع طلا، نقره، پلاتین، مسکوکات طلا، نقره، پلاتین و جواهرآلات
-انواع ارز و رمز ارز ها
باید در نظر داشته باشیم که افراد با خرید چه تعداد ملک، خودرو یا سکه مشمول چنین مالیاتی خواهند شد؟ در واقع این قانون به این معنا نیست که شخص با فروش یک سکه یا خودرو مشمول پرداخت مالیات شود بلکه هدف جلوگیری از فعالیت‌های سوداگردانه و سودجویی دلالان است و نیاز مصرفی افراد را تحت تاثیر خود قرار نمی‌دهد.

مالیات بر عایدی سرمایه در بازار مسکن

یکی از اصلی ترین حوزه های مالیات بر عایدی سرمایه بازار ملک است.براساس این قانون اگر ملک مورد نظر زیر ۱ سال نگهداری شود، ۶۰درصد مالیات بر عایدی سرمایه (مابه التفاوت سود خرید و فروش) است.اما با نگهداری بیش از ۵ سال مالیات مسکن به ۵درصد می رسد.در جدول زیر می توانید میزان مالیات بر عایدی سرمایه در بازار مسکن را مشاهده کنید.

-معافیت از مالیات برعایدی مسکن:

طبق تبصره‌های مختلف ماده۱۳ این طرح،  هر شخص حقیقی به تعداد همسر و فرزند بالای ۱۸ سال خود که ملک مسکونی به آنها تعلق ندارد، می‌تواند تا سقف ۴ ملک با دوره تملک بیش از دو سال داشته باشد که از مالیات موضوع این فصل معاف است؛ شرط برخورداری از این امتیاز این است که از این معافیت مربوط در پنج سال گذشته استفاده نشده باشد.
در خصوص اراضی با کاربری کشاورزی اعم از باغ‌ها و زمین‌های زراعی خارج از حریم شهری به استثنای باغ ویلاها نیز باید گفت که این دارایی‌ها معاف از مالیات بر عایدی سرمایه است و شرط استفاده از این معافیت نیز این است که اراضی مذکور دوره تملک بالای سه سال داشته باشند و در حداقل سه سال از دوره پنج ساله منتهی به تاریخ فروش زیر کشت بوده باشند. 
اولین معامله املاک پس از اخذ پروانه ساختمانی تا قبل از دریافت گواهی اتمام عملیات ساختمانی مشروط به اینکه بیش از چهار سال از تاریخ اخذ «اولین پروانه ساختمانی» نگذشته باشد و همچنین اولین انتقال املاک پس از دریافت گواهی اتمام عملیات ساختمانی نیز از مالیات برعایدی سرمایه در بازار مسکن معاف اند.

مالیات بر عایدی سرمایه خودرو

بازار خودرو هم یکی از بازارهایی است که شامل مالیات بر عایدی سرمایه خواهد شد.براساس قانون مالیات بر عایدی سرمایه خودرو، نگهداری خودرو به مدت کمتراز ۱ سال ۳۰ درصد مالیات بر عایدی را دربر خواهد داشت.هم چنین اگر خودرو بیش از ۳ سال نگهداری شود مالیاتی به آن تعلق نخواهد گرفت.

-معافیت از مالیات بر عایدی سرمایه خودرو

به تعداد اعضای خانوار در یک خانواده تا سقف ۴ خودرو معافیت مالیاتی تعلق می‌گیرد و در صورت بیشتر شدن این تعداد مالیات بر عایدی خودرو شامل مالک خواهد شد. در خصوص خودرو دارای پلاک شخصی و متعلق به اشخاص غیرتجاری بالای ۱۸ سال که دوره تملک آن بیش از دو سال است و تنها وسیله نقلیه دارای پلاک شخصی متعلق به وی است از این مالیات معاف خواهد بود.

مالیات بر عایدی طلا، ارز و رمز ارز

برای نگهداری کمتراز یک سال در بازار طلا و ارز،  مالیات ۳۰درصدی از عایدی وضع شده است.با نگداری طلا و ارز بین یک تا دوسال میزان این مالیات ۲۰درصد و بیشتر از ۲ سال هم ۱۰درصد خواهد بود.

-معافیت از مالیات عایدی بر سرمایه طلا و ارز

در خصوص طلا نیز هر شخص حقیقی بالای ۱۸ سال به میزان فروش معادل دویست گرم طلای ۱۸ عیار از مالیات بر عایدی سرمایه معاف است که البته شرط برخورداری از این معافیت تا سقف مذکور نیز این است که شخص در پنج سال گذشته از این معافیت استفاده نکرده باشد. از سوی دیگر کسانی که کمتر از ۲ هزار یورو دارند (که تقریبا معادل ۲۴۰۰ دلار می‌شود) از پرداخت مالیات بر عایدی ارز معاف هستند.

جزئیات قانون مالیات بر عایدی سرمایه

درقانون مالیات برعایدی سرمایه نقاط تاریک بسیاری وجود دارد.مانند اینکه نحوه محاسبه مالیات بر عایدی رمز ارزها چگونه است؟آیا اثر تورم نرخ محاسبه عایدی لحاظ خواهد شد؟بنابراین درحال حاضر که کلیات این قانون به تصویب رسیده است، خیلی زود است که راجع به جزئیات آن اظهار نظر کنیم. 

مالیات بر عایدی سرمایه از کی اجرا می شود؟

اجرای  مالیات عایدی سرمایه نیازمند به دو ابزار بستر اجرایی و تصویب قانون مالیات بر عایدی سرمایه است که طراحی بستر اجرایی به عهده سازمان امور مالیاتی و قانون مالیات بر عایدی سرمایه به عهده مجلس شورای اسلامی است. البته در حال حاضر سازوکار اجرای این قانون به طور کامل در کشور فراهم نیست و مسئولان باید اقدامات لازم را جهت ثبت هر خرید و فروشی فراهم کنند.