قطر با همکاری چین و آلمان چگونه ایران را دور زد؟
با وجود مالکیت ایران بر دومین و بزرگترین میادین گازی در دنیا اما به دلیل بی‌تدبیری‌ها و ناتوانی در استخراج و تولید، نه تنها صنایع مادر نظیر فولاد و پتروشیمی از این منابع عظیم انرژی بی‌بهره مانده‌اند، بلکه حال نوبت به بخش خانگی رسیده‌است که با قطعی و افت فشار مواجه شده‌است.
هشدار زرد و نارنجی بارش برف، ثبت رکورد سرما در شهرهای شمالی و رسیدن ارتفاع برف به ۵ متر در برخی از استان‌ها، مسئولان و مردم را در کشوری که دارای دومین بزرگترین ذخایر گاز در دنیا است به دردسر انداخت؛ گزارش‌های مردمی حاکی از قطع گاز در بخش‌هایی از مشهد، گرگان و مازندران است، با این وجود محمد حسن نامی، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، می‌گوید قطع جدی گاز رخ نداده و تنها در برخی از استان‌ها افت فشار گاز ایجاد شد.
موج ناگهانی سرما مشترکان گاز را در تیررس شرکت ملی گاز قرار داد؛ هدایی پور، مدیرعامل شرکت گاز استان تهران، در تاریخ ۲۴ دی ماه در گفت‌وگو با رادیو تهران گفت: با افزایش مصرف گاز، از تاریخ ۲۳ دی ماه گاز ۱۶۰۰ مشترک بد مصرف را در تهران قطع کردیم؛ مجتمع‌ها و یا واحدهای خصوصی که استخر دارند باید همان‌طور که استخرهای عمومی در سطح شهر غیرفعال شدند، استخرهای خود را تخلیه کنند.
همزمان با اجرای سیاست تنبیهی از سوی مسئولان، سرتیتر اخبار به راهکارهای کاهش مصرف گاز بخش خانگی اختصاص داده شده است تا بتوان مصرف را کمی کنترل کرد و جان هموطنان کمتری در این سرمای طاقت‌فرسا به خطر بیافتد؛ اما گره این بحران تنها به‌دست تولید حل می‌شود که برای دهه‌ها به فراموشی سپرده شده‌است.
دارنده بزرگترین میدان‌های گازی در دنیا به گفته جواد اوجی، وزیر نفت، به ۲۴۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد تا در ۸ سال آینده به واردکننده گاز بدل نشود؛ در سال ۱۳۹۹ وزارت نفت کسری گاز فصول سرد را حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ میلیون مترمکعب برآورد کرد که در سال ۱۴۰۰ به حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب رسید و حالا کسری گاز فصول سرد امسال بین ۲۳۰ تا ۲۵۰ میلیون مترمکعب تخمین زده می‌شود.
مسئولان در حالی بحران گاز را با تحریم‌ها و غیاب سرمایه‌گذاری و فناوری روز دنیا توجیه می‌کنند که به گفته یدالله سبوحی، کارشناس انرژی و استاد دانشگاه صنعتی شریف، قطعا بی‌تدبیری‌ها منجر به بحران گاز فعلی شده‌است؛ این استاد اقتصاد انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرآنلاین گفت: « در ۳۰ سال گذشته در بخش انرژی کشور مدیریت و توسعه بهره‌برداری بهینه از منابع وجود نداشته‌است و به صورت مقطعی برای تامین بودجه کشور و افزایش صادرات برای تامین هزینه‌های دولت که غیر مولد هستند تولیداتی صورت گرفته‌است.»
بحران فعلی حاصل اقدامات ۳۰ سال گذشته است
سبوحی در ادامه گفت: « میدان گازی عسلویه بزرگترین میدان گازی بود که بیشترین سرمایه‌گذاری‌ها از سال ۱۳۷۶ به بعد در آنجا صورت گرفت و در کنار آن برای ایجاد تراز در انرژی کشور و به تعادل رسیدن بخش انرژی کشور فکری نمی‌شد و تنها هدف آنها این بود که بتوانند منابعی را استخراج کنند و نیازهای روزمره را برطرف کنند و بحران فعلی حاصل اقدامات ۳۰ سال گذشته‌است که درحال‌حاضر به اوج خود رسیده و خیلی بعید است که مدیریت بخش انرژی کشور، وزارت نیرو، بتواند امسال و در سال‌های پیش رو این مسئله را حل بکند.»
ترکیه به مهم‌ترین هاب انرژی منطقه بدل خواهد شد
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: « موقعیت ژئوپولتیک ایران می‌توانست حفظ شود ولی از دست رفت؛ قرار بود گاز ترکمنستان به اروپا از ایران گذر کند و شبکه برق ایران به کشورهای منطقه متصل شود اما تمام این طرح‌ها بی‌سرانجام ماند و خطوط لوله گاز ترکمنستان از خاک افغانستان و پاکستان گذر می‌کند و ایران جایگاهی که باید داشته باشد را ندارد و کشورهایی مانند ترکیه با وجود آنکه منابع انرژی ندارند اما در حال تبدیل شدن به یکی از مهم‌ترین هاب‌های انرژی منطقه هستند و تا زمانی که مدیریت کشور به درستی صورت نگیرد مردم ایران با چنین وضعیتی مواجه خواهند بود.»
قرارداد عظیم گازی قطر برای صادرات گاز به چین و آلمان
یدالله سبوحی در خصوص میدان مشترک گازی ایران و قطر گفت: « برداشت ما از پارس جنوبی کمی بیشتر از قطر بود اما درحال‌حاضر قطر با برنامه‌هایی که دارد و به ویژه از سال ۲۰۲۵ به بعد بیشترین برداشت‌ها را از پارس جنوبی خواهد داشت و با سرمایه‌گذاری‌های عظیمی که انجام می‌دهد، برداشت آن خیلی بیشتر از ما خواهد شد. قطر قرارداد ۷ ساله با چین منعقد کرده که بخشی از تولید را به چین صادر کند که حدود ۴ میلیون تن در سال است و از طرف دیگر قرارداد عظیم ۱۵ سال‌های را با آلمان منعقد کرده‌است و ما به دلیل عدم دسترسی به فناوری‌ها و فقدان سرمایه‌گذاری کافی استخراج گاز از پارس جنوبی را از دست می‌دهیم و ظرفیت تولید ما بالای هزار و ۱۰۰میلیون متر مکعب در روز است اما ما بیش از ۸۶۰ میلیون متر مکعب نمی‌توانیم برداشت کنیم.»
گاز به صنایع نمی‌رسد
این استاد دانشگاه صنعتی شریف درادامه گفت: « بسیاری از صنایع ما مانند صنایع پتروشیمی و فولاد از آذر ماه با قطعی گاز مواجه هستند و درحال‌حاضر قطعی گاز به خانوارها رسیده که وضعیت بسیار تاسف‌باری است و دلیل آن این است که به درستی در بخش گاز سرمایه‌گذاری صورت نگرفته‌است و در نتیجه در سال آینده با افت بیشتر فشار گاز نیز مواجه خواهیم شد.»
سبوحی در ادامه گفت: « ما در تابستان نیز با مشکل کمبود گاز مواجه خواهیم شد و با افزایش مصرف برق بخش زیادی از گاز برای تامین نیاز نیروگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و اوج مصرف برق در مرداد ماه است که امکان ناتوانی کشور در تامین سوخت را بالا میبرد و کمبود برق در تابستان و کمبود گاز در زمستان ادامه‌دار خواهد بود و با حکمرانی فعلی که در کشور حاکم است بعید به نظر می‌رسد راه‌حل جدی برای این مسئله پیدا شود.»
منبع: فردای اقتصاد
