قانون جدید چک های صیادی
بانک مرکزی در بخشنامه‌ای از قانون جدید چک‌های صیادی خبر داد و بر اساس قانون جدید چک، چک‌های صیادی جدید موسوم به چک‌های بنفش باید هنگام انتقال از صادرکننده به گیرنده، حتما به یکی از روش‌های تعیین شده، در سامانه صیاد ثبت صدور شود و بر این اساس ثبت موفق صدور چک در سامانه صیاد توسط صادرکننده به منزله رسمیت یافتن چک و قابل انتقال شدن آن به گیرنده است و تایید چک در مرحله بعدی صرفا توسط گیرنده انجام می‌شود لذا ادعای برخی از اشخاص صادرکننده چک مبنی بر انتظار برای دریافت تاییدیه از بانک یا بانک مرکزی برای ثبت صدور چک به هیچ عنوان صحت ندارد.
به همین جهت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تاکید می‌کند هرگونه ادعای احتمالی از طرف صادرکننده چک مبنی بر اینکه «چک را در سامانه صیاد ثبت کرده و منتظر دریافت تأییدیه از طرف سامانه است»، ادعایی خلاف واقع و نامنطبق با فرایندهای ثبت و انتقال چک است و چک‌های صیادی جدید پس از ثبت موفق صدور در سامانه صیاد توسط صادرکننده چک، نیازمند تأییدیه صدور از سوی سامانه نیستند و قابلیت استعلام، ثبت تائید و انتقال به گیرنده بعدی را دارند. یاسر مرادی کارشناس ارشد حقوق بانکی در این خصوص گفت: به تازگی بانک مرکزی بخشنامه‌ای را صادر کرده مبنی بر اینکه دارندگان چک‌هایی که بعد از سال ۱۴۰۰ به عنوان چک‌های بنفش از سوی شبکه بانکی میان مردم توزیع شده و فیزیک آن از سوی صادرکننده تکمیل و به دارنده تحویل داده شده ولی به هر دلیلی در سامانه صیاد ثبت نشده است، بتوانند به درخواست دارنده چک، گواهی را دریافت نمایند که قابلیت ارائه در برخی مراجع قضائی را دارد.
این کارشناس بانکی افزود: در واقع، اگر بانک نتوانست به دلیل عدم ثبت چک در سامانه صیاد، چک را پاس کرده یا از مزایای تعیین شده قانونی بهره‌مند نماید، اطلاعیه‌ای را در اختیار متقاضی قرار خواهد داد که عدم ثبت برگه چک در سامانه صیاد را تائید می‌کند. او بیان کرد: به عبارت دیگر، قصه از این قرار است که چک‌های جدید بنفش رنگ، بر اساس ماده ۲۱ مکرر قانون چک مشمول مزایای قانون چک نبوده و در صورت عدم ثبت مالکیت آنها در سامانه صیاد، مشمول بهره‌مندی از احکام قانون صدور چک نمی‌شوند و بانک‌ها مکلف هستند که از پرداخت وجه آنها خودداری نمایند.
مرادی ادامه داد: اما تا پیش از صدور این بخشنامه بانک مرکزی در ۱۱مردادماه سال جاری، این اختلاف نظر وجود داشت که آیا بانک‌ها باید از پرداخت وجه این چک‌ها خودداری کنند یا مکلف هستند گواهی عدم پرداخت چک را صادر کنند؛ چراکه برخی معتقد بودند وقتی چک در سامانه صیاد ثبت نشده است، مشمول مزایای قانونی چک نیست و این برگه، اصولا چک محسوب نمی‌شود و به همین دلیل، امکان اعطای گواهی عدم پرداخت را هم نخواهد داشت. به گفته او در مقابل برخی دیگر اعتقاد داشتند که همین که چک به بانک‌ها ارائه شده و آنها از پرداخت وجه آن خودداری می‌کنند، کفایت کرده و باید گواهی عدم پرداخت به متقاضی داده شود تا بتواند آن را پیگیری کرده و حقوق خود را از طریق مراجع قانونی استیفا نماید؛ به ویژه اینکه در قانون جدید چک آمده کلیه چک‌هایی که کد رهگیری ۹ رقمی را بعد از اینکه چک برگشت می‌خورد در گواهینامه عدم پرداخت خود نداشته باشند، هیچگونه امکان پیگیری حقوقی، قضائی و ثبتی در این خصوص به عنوان برگه چک نخواهند داشت که بر این اساس، بانک مرکزی تکلیف کرد چک‌هایی که در سامانه صیاد ثبت نشده‌اند نه تنها امکان پاس شدن ندارند؛ بلکه امکان صدور گواهینامه عدم پرداخت را هم نخواهند داشت و این گواهی هم نباید به آنها داده شود.
این کارشناس معتقد است: اینجا بود که عموم مردم به ویژه افرادی که از ابتدای سال ۱۴۰۰ با مبانی اجرای این قانون آشنا نبودند، و به خصوص دارندگان چک‌های بنفش که در سامانه صیاد ثبت نشده‌اند، با این مشکل مواجه شدند که به دلیل عدم اطلاع و فرهنگ سازی لازم، برگه‌هایی را در دست داشتند که هیچ اعتباری نداشت و هیچ کار قانونی نمی‌توانستند در مورد دریافت حق خود صورت دهند؛ بنابراین آنها نه تنها از مزایای چک بهره‌مند نمی‌شوند، بلکه وقتی به مراجع قضائی مراجعه می‌کنند، با این سوال و ابهام مواجه می‌شوند که اصولا این چک را به بانک برده‌اند تا ببینند آیا موجودی دارد یا حتی در سامانه ثبت شده یا نه، بنابراین پاسخ این سوال برای مراجع قضائی مشخص نبود.
مرادی گفت: حالا بانک مرکزی با بخشنامه اخیر خود، به بانک‌ها این اجازه را داده که با صدور برگه اعلامیه عدم ثبت چک در سامانه صیاد یا در پاسخ به استعلام از طریق مراجع قضائی، شبه قضائی و ثبتی، گواهی را به این عنوان به افراد بدهند؛ ولی مطابق تاکید بانک مرکزی، کد رهگیری نباید بر روی آن درج شود؛ چراکه باید شکل این برگه، متمایز از گواهی‌های عدم پرداخت مرسومی باشد که شبکه بانکی صادر می‌کند و در واقع این برگه صرفا تاکید می‌کند که چک در سامانه ثبت نشده و از امتیازات قانونی چک بهره‌مند نخواهد شد؛ ولی به هر حال نشان می‌دهد که فرد به بانک مراجعه کرده و با نکول آن مواجه شده است.
