فرصت های صندوق های سرمایه گذاری بخشی در بازار پرالتهاب

ورود صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی به بازار سرمایه خبری بود که از دومین ماه تابستان سال جاری بر سر زبان‌ها افتاد تا اینکه در روزهای ابتدایی آذر ماه سازمان بورس و اوراق بهادار با راه‌اندازی این نوع صندوق‌ها موافقت کرد. نکته قابل توجه اینکه مدت‌هاست بر سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری تأکید شده و بر این اساس روز به روز تنوع آنها بیشتر می‌شود تاجایی که در میزان و درصد بازدهی شاهد دوئلی بین صندوق‌های گوناگون سرمایه‌گذاری هستیم.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی که در دنیا به‌عنوان سکتورفاند (Sector Fund) شناخته می‌شوند در دو نوع قابل معامله و صدور و ابطالی بوده و امکان سرمایه‌گذاری متمرکز بر صنایع مختلف را ممکن می‌کنند به‌طوری که حداقل ۷۰ درصد از دارایی خود را صرف سرمایه‌گذاری در صنعت مربوطه می‌کنند. همچنین به گفته سرپرست مرکز نظارت بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری سازمان بورس در حال حاضر امکان تأسیس صندوق در صنعت فلزات اساسی و محصولات شیمیایی مهیا شده است. ضمن آنکه بر اساس اعلام این مقام مسئول، با مصوبه هیأت وزیران در خصوص تغییر ساختار صندوق‌های سرمایه‌گذاری پالایش یکم و دارا یکم و با تصویب اساسنامه و امیدنامه جدید آنها، این صندوق‌ها هم تبدیل به صندوق بخشی می‌شوند.
صندوق‌های بخشی، جان‌بخش صنایع
صندوق بخشی به صندوق سرمایه‌گذاری گفته می‌شود که صرفاً در مشاغلی که در یک صنعت یا بخش خاصی از اقتصاد فعالیت می‌کنند، سرمایه‌گذاری می‌کند. عموما ساختار صندوق بخشی در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا ETF شکل می‌گیرد. یکی از نکات منفی صندوق‌های بخشی، نوسان و بی‌ثباتی بیشتر نسبت به صندوق‌های دیگر است، چون صندوق‌های بخشی تنها بر یک حوزه از اقتصاد یا بازار تمرکز می‌کنند و فعالیت‌شان تنوع ندارد. این نوع صندوق‌ها در حوزه‌های مختلف، از فناوری و مالی تا درمان و فلزات گرانبها فعالیت می‌کنند.
صندوق‌های بخشی با تمرکز بر یک حوزه از بازار که به عنوان بخش اقتصادی شناخته می‌شود، در شرکت‌هایی که در بخش انتخابی صندوق فعال هستند، سرمایه‌گذاری می‌کنند. یک بخش شامل مجموعه کسب‌وکارهایی است که محصول یکسان یا مشابه را ارائه می‌کنند. از معروف‌ترین بخش‌ها می‌توان به بخش مالی و بخش فناوری اشاره کرد. به عنوان نمونه، بانک جی‌پی مورگان در بخش مالی و شرکت اپل در بخش فناوری حضور دارد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا روی پتانسیل رشد یک طبقه صنعتی خاص سرمایه‌گذاری کنند. در این میان، ممکن است برخی بخش‌ها به دلیل وجود شتاب‌دهنده‌های سرمایه‌گذاری که از پشتوانه اقتصادی برخوردارند، پتانسیل رشد بالایی داشته باشند. با این حال همانگونه که گفته شد، سرمایه‌گذاری در یک بخش خاص به دلیل نبود تنوع در پرتفوی سرمایه‌گذاری معمولا با ریسک بالایی مواجه است.
استاندارد GICS (استاندارد جهانی طبقه‌بندی صنایع) شامل ۱۱ بخش از جمله خدمات ارتباطات، انرژی و فناوری اطلاعات و ۲۴ گروه صنعتی همچون خودروسازی، بانکداری و کالاهای سرمایه‌ای است که تقریبا برای تمامی آنها صندوق سرمایه‌گذاری بخشی وجود دارد.
در بازارهای آمریکا تعداد ۷۴۷ صندوق سرمایه‌گذاری بخشی در قالب ETF فعالیت می‌کنند که ارزش دارایی‌های تحت مدیریت آنها بیش از ۷۶۲ میلیارد دلار برآورد می‌شود. ETF های بخشی بازار را بر اساس فعالیت اقتصادی خود تجزیه و تحلیل می‌کنند. چنین صندوق‌هایی در میان سرمایه‌گذارانی که علاوه بر سهام اصلی خود، به دنبال حضور هدفمند در بازار هستند، همچنین کسانی که به دنبال استفاده از روندهای بلندمدت در اقتصادند، محبوبیت دارند. به علاوه، سرمایه‌گذاران می‌توانند از ضریب همبستگی اندک بین هر بخش که مدیریت ریسک را تسهیل می‌کند، بهره ببرند.
ضرورت تقویت رکن بازارگردانی
مرتضی لعل سجادی، مدیر صندوق زیتون شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ترنج در ارزیابی خود از صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی با اشاره به مزایای این صندوق گفت: این نوع صندوق دو مزیت برای سرمایه‌گذار غیرحرفه‌ای دارد؛ اول اینکه باعث می‌شود دیگر سختی درگیر شدن با حق تقدم و سود نقدی را نداشته باشد و از سوی دیگر برای تهیه پرتفوی خوب مدیریت حرفه‌ای صورت گیرد. به طور مثال هنگامی که سرمایه‌گذاری حرفه‌ای به این نتیجه می‌رسد که درصدی از پرتفوی را به بخش فلزی، پتروشیمی، پالایشی و یا بانکی تخصیص دهد اما تخصصی ندارد که بین ۱۰ تا ۲۰ شرکت این صنایع مزیتی را ایجاد کند، می‌تواند به سراغ چنین صندوق‌هایی برود. به همین دلیل صندوق‌ سرمایه‌گذاری بخشی می‌تواند به فرد مبتدی این امکان را بدهد تا با کمک تیمی حرفه‌ای در آن صنعت سرمایه‌گذاری کند.

او ادامه داد: تنها نکته‌ای که وجود دارد اینکه سرمایه‌گذار مبتدی باید یک استراتژی برای پوشش ریسک داشته باشد و آن ریسک این است که همیشه بتواند بر روی NAV ابطال بفروشد و روی NAV صدور خریداری کند یعنی درصورتی که رکن بازارگردان وظیفه خود را به خوبی انجام دهد، این صندوق‌ها می‌توانند برای بازار موفق عمل کنند درغیر این‌صورت نمی‌تواند عملکرد خوبی داشته باشد.
لعل سجادی درمورد تأثیر راه‌اندازی صندوق‌های بخشی بر صنایع بورسی گفت: به‌طور کلی بر روی صنعت هیچ تأثیری ندارد و فقط به سرمایه‌گذار خرد کمک می‌کند که درگیر سود نقدی، حق تقدم و این قبیل مسائل نشود و مورد دیگر اینکه بین صنایع موردنظر شرکت‌های بهتر را شناسایی کند. بنابراین تنها کمک صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی جذب بیشتر سرمایه‌گذاران مبتدی در بازار سرمایه است.
مدیر صندوق زیتون شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ترنج در پاسخ به این پرسش که آیا تنوع بخشی به صندوق‌های سرمایه‌گذاری و معرفی ابزارهای جدید می‌تواند باعث بهبود شرایط فعلی بازار شود، گفت: قطعا همینطور است به‌طوری که در روزهای اخیر دیدیم بازار بیشتر توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده مخصوصا صندوق‌های با درآمد ثابت که در حال ایجاد مزیت‌هایی برای سهامدارانشان هستند؛ در کلیت بازار سرمایه با امکان خرید سهم مزیت ایجاد کرده‌اند و از سوی دیگر برای سرمایه‌گذار خردی که سرمایه خود را در بانک سرمایه‌گذاری می‌کند و درگیر سودهای روزشمار و ماه شمار می‌شود و طبیعتا نرخ بازدهی کمتری دریافت می‌کند اینگونه صندوق‌ها صرفه به مقیاس دارند، بنابراین به سمت صندوق‌های با درآمد ثابت روانه شدند که این نفعی دو طرفه دارد.
وی تصریح کرد: در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی هم روال به همین ترتیب است یعنی می‌تواند باعث جذب نقدینگی شود البته در ابتدا باید یک یا دو صندوق بخشی که راه‌اندازی شده مورد آزمون و خطا قرار گیرد. به‌طور مثال در حال حاضر در صندوق بخشی که برای پالایش با ۳۰ درصد تخفیف معامله می‌شود رکن بازارگردان به خوبی عمل نکرده است و اگر رکن بازارگردان در صندوق‌های جدید عملکرد خوبی داشته باشد به‌طوری که برای سرمایه‌گذار این اطمینان خاطر وجود داشته باشد که می‌تواند بر روی NAV صندوق دارایی خود را خرید و فروش کند، به بزرگتر و پویا شدن بازار و همچنین به کلیت اقتصاد کشور کمک می‌کند. درنتیجه مسئله نگران کننده برای این صندوق‌ها، رکن بازارگردان است.
مدیر صندوق زیتون شرکت مشاور سرمایه‌گذاری ترنج در پاسخ به این پرسش که چه روشی برای بازارگردانی این صندوق‌ها باید اجرا شود، گفت: باید بازارگردان منابع داشته باشد تا بتواند صدور و یا ابطال انجام دهد یعنی وظایف خود را به نحوی انجام دهد که همیشه در سیستمش بر اساس NAV صدور و ابطال سفارش خرید و فروش وجود داشته باشد.
سازوکار صندوق‌های بخشی چیست؟
سیاوش پرویزی نژاد، رئیس اداره امور صندوق‌های سرمایه‌گذاری سازمان بورس و اوراق بهادار در گفت‌وگو با هفته‌نامه بورس، جزئیات و هدف از راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی را واکاوی کرد.
* صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی چه کاربردی دارند و با چه هدفی راه‌اندازی می‌شوند؟
صندوق سرمایه‌گذاری بخشی در واقع نوعی صندوق شاخصی است با این تفاوت که صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی موجود در بازار بازده شاخص کل، هم وزن یا سی شرکت بزرگ را دنبال می‌کنند اما صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی بازده شاخص یک صنعت خاص را دنبال می‌کنند. این نوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری مثل سایر صندوق‌های در سهام ابزار سرمایه‌گذاری هستند یعنی مدیر و سرمایه‌گذار به دنبال کسب بازده مشابه بازده صنعت خاص هستند. انتظار می‌رود با تأسیس و توسعه این نوع صندوق، معاملات در صنعت مورد نظر هدفمند صورت پذیرد و به تعمیق بازار کمک کند.
* کدام شرکت‌ها متولی راه‌اندازی صندوق‌های بخشی هستند؟
نهادهای مالی دارای مجوز سبدگردانی می‌توانند درخواست تأسیس صندوق سرمایه‌گذاری بخشی را از طریق سامانه سمین به اداره امور صندوق‌های سرمایه‌گذاری ارسال کنند.
* در آینده برای کدام صنایع چنین صندوقی راه‌اندازی می‌شود؟
در حال حاضر گروه محصولات شیمیایی و فلزات اساسی برای راه‌اندازی این نوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری انتخاب شده‌اند. در صورت عملکرد مناسب این صندوق و تأیید معاونت نظارت بر ناشران، صنایع دیگری به این لیست اضافه می‌شوند که به متقاضیان اطلاع‌رسانی خواهد شد.
* حجم سرمایه‌گذاری بخشی در محصولات شیمیایی چقدر است؟
مجوز موافقت اصولی با تأسیس صندوق بخشی در صنعت محصولات شیمیایی صادر شده و سقف صندوق پنج هزار میلیارد ریال است.

منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۷۱