شاخص کل بورس و شاخص هم وزن چیست؟

واژه های بسیاری در بورس وجود دارد که افراد تازه وارد باید با مفهوم آنها آشنا شوند، که دو تا از مهم ترین آنها شاخص کل و شاخص هم وزن است.

شاخص کل چیست؟

شاخص کل تغییرات سطح عمومی قیمت تمامی شرکت‌هایی که در بازار سرمایه مورد معامله قرار می‌گیرد را محاسبه می‌کند و برای این کار از میانگین قیمت سهم‌ها استفاده می‌کنند.

میانگین تغییرات از سال پایه مورد محاسبه قرار می‌گیرد و سال پایه سال ۱۳۹۶ است. منظور از سال پایه سالی است که نوسانات قیمت در آن کمتر است و به عنوان مبدأ تغییرات انتخاب می‌شود.

برای توضیح دقیق‌تر باید گفت که ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصل ضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت است که روزانه مورد معامله قرار می‌گیرد؛ و از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید.

لازم به ذکر است که در این شاخص مقدار سود تقسیمی شرکت‌های بورسی محاسبه نمی‌شود، ایراد دوم این است که این شاخص فقط برای شرکت‌های بورس تهران کاربرد دارد، به عبارت دیگر این شاخص برای شرکت‌های پذیزفته شده در فرابورس ایران تعریف نشده است.

ایراد سوم شاخص کل بورس این است که سهام شرکت‌های بزرگ‌تر و با ارزش بازار بالاتر، اثر بیشتری بر مقدار شاخص کل دارند و شرکت‌های کوچک‌تر تاثیر کمتری بر شاخص کل بورس دارند. به عنوان نمونه شرکت فولاد مبارکه ارزش بسیار بالایی دارد، به طوری که مجموع ارزش شرکت‌های گروه خودروسازی به اندازه ارزش شرکت فولاد مبارکه نمی‌رسند. در نتیجه شرکت فولاد مبارکه وزن بیشتری در شاخص کل بورس دارد و اگر قیمت سهم بسیاری از شرکت‌های بورسی ریزش کند، اما اگر تنها شرکت فولاد مبارکه رشد قوی داشته باشد، می‌تواند شاخص کل بورس را بالا بکشد.

لازم به ذکر است که وقتی می‌گوییم شاخص کل ۵ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورس تهران به میزان ۵ درصد نسبت به سال پایه رشد یافته است.

شاخص هم وزن چیست؟

با توجه به معایبی که شاخص کل بورس دارد، تحلیل گران بازار سرمایه از شاخص دیگری به نام شاخص کل هم وزن استفاده می‌کنند که دید بهتری به تحلیل‌گر می‌دهد. زیرا در شاخص هم وزن به تمام شرکت‌ها یک وزن می‌دهند و فرقی بین شرکت‌های کوچک و شرکت بزرگ بازار وجود ندارد. وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار کاهش یافته است.

اگر در یک روز شاخص کل رشد کند، اما شاخص هم وزن منفی باشد، بدین معنی است که شرکت‌های بزرگ بازار سرمایه رشد قیمتی تجربه کرده اند و اکثر شرکت‌های کوچک ریزش قیمتی را تجربه کرده اند و نقدینگی به سمت شرکت‌های بزرگ رفته است.

در پایان لازم به ذکر است که شاخص کل بورس همیشه مورد انتقاد فعالان بازار سرمایه قرار داشته است، زیرا آن چه که در شاخص کل دیده می‌شود، در پرتفوی سهام داران دیده نمی‌شود، بنابراین رئیس سازمان بورس به تازگی خبر داده است که به دنبال ایجاد شاخص جدیدی است تا واقعیت‌های بازار سرمایه را به روشنی بیان کند.

منبع: ایبِنا