ساز و کار مدیریت ریسک صندوق‌های بورسی چگونه است؟

شاید بتوان گفت «صورت‌بندی و شناسایی ریسک» یکی از مهم‌ترین گام‌های نه تنها سرمایه‌گذاری‌های موفق، بلکه تمام تصمیم‌های بزرگ است. به همین دلیل مسئله مدیریت ریسک به بخشی کانونی در بازارهای مالی و سرمایه تبدیل شد و تقریبا صحبت کردن از سرمایه‌گذاری، بدون مطرح کردن ریسک‌ها، عملی بی‌معنا به حساب می‌آید. در همین راستا برای شناسایی ریسک‌ها و شکل مدیریت کردن آن در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، گفت‌وگویی با ادریس میری، متخصص مدیریت ریسک شرکت ترنج داشتیم.
ریسک چیست؟

برای درک مدیریت ریسک ابتدا باید با خود مفهوم ریسک آشنا شویم. یکی از مسائل مهم برای درک هر پدیده‌ای، درک آن به زبان ساده و با استفاده از مثال‌های آشنا است. میری مفهوم ریسک را چنین توضیح می‌هد: «ریسک، به زبان ساده، احتمال زیان است. فرض کنید کشاورزی هستید که با نباریدن باران وارد زیان می‌شوید. احتمال نباریدن باران، همان ریسک است. آماده شدن برای این ریسک و طراحی چهارچوبی برای روبه‌رو شدن با آن،‌ مدیریت ریسک است.»

بنابراین‌ در زمینه مدیریت ریسک صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ابتدا باید ریسک‌ها را بشناسیم و پس از شناسایی ریسک‌ها به گفته میری «باید آن‌ها را عددی‌سازی کنیم و پس از آن سراغ مدیریت و کنترل ریسک‌ها برویم.»

سطح بندی ریسک در مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری

یکی دیگر از مسائل مهم در مدیریت ریسک، سطح‌بندی ریسک‌ها است. به طور کل با این سطح‌بندی می‌توان محل ورود و شکل مدیریت هر ریسک را به خوبی شناسایی کرد. مدیران ریسک صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ریسک موجود در این نوع از سرمایه‌گذاری را به سه سطح تقسیم می‌کنند.

سطح اول‌، ریسکِ Asset Allocation یا همان ریسک مدیریت دارایی است. میری درباره این سطح از ریسک چنین می‌گوید: «در واقع در این سطح با این سوال روبه‌رو هستیم که چه سهمی از کل دارایی‌ها را به نوع خاصی از دارایی اختصاص دهیم. در هر نوع صندوق، با مدیریت دارایی متفاوتی روبه‌رو هستیم. برای مثال صندوق‌های سهامی بیشتر دارایی‌های خود را روی سهام قرار می‌دهند و حجم کمتری را روی دارایی‌های درآمد ثابت یا طلا.»

حالا که نوع هر نوع دارایی به صورت کلی تعیین شد، باید دید که در زمینه انتخاب سهام با چه ریسک‌هایی روبه‌رو هستیم. بنابراین، سطح بعدی ریسک مربوط به انتخاب سهام است. به گفته میری در این سطح «تعیین ریسک هر سهم با تحلیل‌گرانی است که بر اساس همین شاخص، مجموعه‌ای از سهم‌ها را به مدیر سبد پیشنهاد می‌دهند.» اما این پیشنهاد هر سهم و کاندیدا کردن آن، پایان راه نیست. میری درباره ادامه مسیر مدیریت ریسک سطح دوم در گروه ترنج چنین اضافه می‌کند: «هر کدام از این سهم‌ها دارای مفروضاتی است که در کمیته سرمایه‌گذاری به بحث گذاشته می‌شود و در نهایت در صورت تایید به سبد اضافه می‌شود. با همین عمل میزان ریسک سطح دوم به حداقل رسیده و تناسبی بین عایدی و ریسک بالقوه برقرار می‌شود.»

سطح سوم، ریسک همبستگی بین سهم‌ها است. برای مثال اگر یک سهم فلزی دارید و سهم بعدی که پیشنهاد می‌شود هم فلزی باشد، سهم غیرسیستماتیک شما بالا می‌رود. اهمیت این مسئله هم تا حدی است که به گفته میری «حتی در صورتی که یک صنعت را کاملا مناسب سرمایه‌گذاری بدانیم، با متوازن کردن سهام‌های مختلف، میزان ریسک را تا حد معقولی پایین می‌آوریم.» در این حالت حتی با محقق نشدن سناریوی بازده مثبت آن صنعت، کنترل روند سود و زیان از اختیار مدیران صندوق خارج نمی‌شود.

به طور کل سرمایه‌گذاران صندوق‌های گوناگونی که تحت مدیریت گروه ترنج قرار دارند، بابت مدیریت ریسک آسایش خاطر دارند. گروه ترنج، به صورت دوره‌ای و روزانه سهم‌های موجود در سبد صندوق‌های خود را بررسی و رصد می‌کند. تمام سهم‌ها با جزئیات در تمام سطوح ریسک مورد بررسی مداوم قرار می‌گیرند. از مدیریت دارایی، یا همان اختصاص سهم سرمایه به اشکال گوناگون دارایی، تا نگه داشتن یا خارج شدن از یک سهم خاص، مسئله‌ای است که دائما و به صورت سیستماتیک مورد بررسی تیم تحلیلی ترنج قرار می‌گیرد.

تمام سرمایه‌گذاران و علاقمندان می‌توانند هر سوالی در مورد ریسک را از طریق شبکه‌های اجتماعی یا شماره تماس ۰۲۱۷۹۳۲۶ مطرح کنند و اعضای دپارتمان مدیریت ریسک ترنج پاسخگو خواهند بود.