زنگ خطر سود بانکی برای بورس

در این روزها که ترمزی بر افزایش افسارگسیخته نرخ ارز وجود ندارد، به غیر از بورس دیگر بازارهای موازی جهش‌های خوبی را تجربه کرده‌اند. در این میان علاوه بر رکود سنگینی که بازار را گرفتار کرده، جذابیت بازارهای رقیب هم به تشدید حال ناخوش این بازار فلک‌زده دامن زده است.
نرخ سود بانکی، یکی از رقبای سرسخت بازار سرمایه است که اواخر تیر ماه امسال رکورد ثبت کرد و به نرخ ‌۳۱. ۲۱ درصد رسید و با واکنش منفی فعالان بازار سرمایه مواجه شد به‌طوری که آن را عاملی تأثیرگذار در افت شاخص بورس در آن دوره دانستند. در این میان با اینکه در جلسه‌ای که بین رئیس بانک مرکزی و سازمان بورس برگزار شد، بر کنترل سود بین بانکی تأکید کردند اما آخرین تغییرات نرخ سود در بازار بین بانکی نشان می‌دهد تا تاریخ ۲۹ آذر سال جاری این نرخ به ۲۱ درصد رسیده است. البته این در حالی است که در روزهای پایانی آخرین ماه پاییز ۱۴۰۱ رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد: «فعلاً هیچ نرخ مشخص جدیدی برای سود سپرده تعیین نشده است. بر این اساس فعلاً نمی‌توان گمانه‌زنی‌ها مبنی بر افزایش ۵ درصدی سود بانکی را تأیید کرد.» درست چهار روز بعد از انتشار این خبر سخنگوی بانک مرکزی گفت: هیأت عامل این بانک به بانک‌ها اجازه داد اوراق گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه‌گذاری (عام) با نرخ ۲۳ درصد منتشر کنند. در شرایطی که بورس با خروج روزافزون سرمایه‌گذاران حقیقی‌اش مواجه است، کارشناسان تأثیر این موضوع را بر بازار سرمایه واکاوی کردند.

بورس در دام رکود
مجتبی شهبازی، کارشناس بازار سرمایه درمورد تأثیر افزایش ۵ درصدی نرخ سود بانکی بر بازار سرمایه گفت: به‌طور کلی نرخ بهره یا نرخ سود بانکی در تمام اقتصادهای شاخص بر بازار اشتغال تأثیر می‌گذارد، از این جهت که هزینه‌های تولید برای تولیدکننده افزایش پیدا می‌کند، بر این اساس باتوجه به اینکه بخش عمده‌ای از بازار سرمایه تولیدی محور است بنابراین چه شرکت‌های تولیدی و چه خدماتی که در بحث تأمین مالی با سیستم بانکی در تعامل هستند، می‌توانند تحت تأثیر این موضوع قرار بگیرند. او ادامه داد: هنگامی که هزینه پول برای بازار تولید افزایش پیدا کند قطعا بر بازار سرمایه هم تأثیر می‌گذارد و ممکن است سود شرکت‌های تولیدی حاضر در بورس با کاهش مواجه شود. این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: در این میان ممکن است شرایط و وضعیت برای برخی از گروه‌ها مانند بانکی‌ها و بیمه‌ای‌ها بهتر شود اما در کل بخش عمده بازار سرمایه تولیدی است.
شهبازی افزود: همچنین اثر دیگر اینکه قاعدتا با افزایش نرخ بهره و نرخ سودها، قیمت سپرده‌های بانکی هم افزایش پیدا می‌کند و بر همین مبنا بخشی از نقدینگی به جای اینکه وارد بازار تولید و سرمایه شود به سمت سپرده‌های بانکی می‌رود که درنهایت منجر به ایجاد رکود در بورس می‌شود. به گفته وی باید دید این هدف دولت برای کاهش تورم جدی است یا خیر، اگر با نیت کاهش تورم این اقدام صورت گیرد، کار خوبی است اما مسئله مشخص اینکه تاکنون هیچ دولتی و هیچ تیم اقتصادی در درون دولت نتوانسته این موضوع را به خوبی مدیریت کند به همین دلیل در اقتصاد نسبت به این عملکرد بدبینی وجود دارد.
این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: درمجموع به لحاظ علمی اولویت تورم بر رکود است یعنی اولویت اول این است که تورم را کاهش دهند و بعد به سراغ خروج از رکود بروند اما همیشه عملکرد دولت‌ها ضعیف بوده و نه تنها نتوانستند تورم را کنترل کنند بلکه به رکود هم عمق بیشتری داده‌اند.

مانعی در برابر رشد سهام
کامل ابراهیمیان، تحلیلگر بازار سرمایه درخصوص ارزیابی‌ها از انتشار اوراق گواهی سپرده عام با نرخ سود ۲۳درصد و تأثیر آن بر بورس هم معتقد است که تصمیم بانک مرکزی درمورد افزایش ۵ درصدی نرخ سود گواهی سپرده به‌صورت نرخ بهره در قالب اوراق با درآمد ثابت، اسناد خزانه و اوراق گام در یک ماه گذشته تا نرخ‌های حدود ۳۰ درصد هم رسیده و اثر این نرخ‌ها در بازار منعکس شده است.
وی گفت: با این حال افزایش نرخ گواهی سپرده عام به ۲۳ درصد و توزیع آن از شعب بانک‌ها در سراسر کشور می‌تواند به عنوان یک سیاست انقباضی، نسبتا جلوی رشد افسارگسیخته تورم را بگیرد، هر چند تا زمانی که کسری شدید بودجه وجود دارد و منابع درآمدی بودجه هم کفاف هزینه‌های آن را نمی‌دهد با افزایش نرخ بهره در اقتصاد و همچنین تورم مواجه هستیم. از این رو به نظر نمی‌رسد در اقتصاد فعلی که طبق آمارهای رسمی حدود ۴۰ درصد تورم وجود دارد، نرخ سود ۲۳ درصد بتواند مانع بزرگی برای تورم باشد. درمورد اثر این موضوع بر بازار هم باید گفت به نظر می‌رسد اثر آن بر بورس گنجانده شده باشد و در میان‌مدت بعید است بتواند تأثیر چندانی در روند بازار داشته باشد، البته افزایش نرخ بهره، عامل و مانعی در برابر رشد سهام بوده است، چون بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران را افزایش و سرمایه‌گذاران ریسک گریز را به سمت این نگرانی‌ها سوق می‌دهد.

منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۷۶