هفته گذشته ایران جمع‌بندی نهایی خود درباره متن پیش‌نویس توافق احیای برجام را به هماهنگ کننده مذاکرات هسته‌ای تحویل داد تا آمریکا پس از بررسی، پاسخ خود را به آن بدهد، اما از زمان دریافت این پاسخ تا امروز صرفا شاهد موضع گیری متناقض مقامات و رسانه‌های گروهی این کشورها بوده‌ایم.
مقامات ایران بر این نظرند که پاسخ شان به ایده‌های جوزپ بورل رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و آن چه امروز به عنوان متن پیش نویس توافق مشخص شده است، راهگشاست.
پس از دریافت جمع بندی ایران از سوی اتحادیه اروپا، مقامات اروپایی و نیز فرانسوی واکنش مثبت و رو به جلویی درباره جمع‌بندی نهایی ایران داشتند و بعضا عنوان کردند که پیشنهادات ایران “منطقی”، “سازنده” و “دلگرم کننده” است.
بر اساس آنچه رسانه‌های غربی به نقل از مقامات اروپایی و غربی اعلام کردند، جمع بندی ایران بیشتر روی مسایل باقی مانده مرتبط با تحریم ها و تضمین ها بر سر تعاملات اقتصادی متمرکز است و درباره سوالات باقی مانده میان ایران و آژانس، تهران پیشنهاد جدیدی مطرح نکرده است به این معنا که آنچه در پیش نویس تفاهم شده را قبول دارد.
مقامات آمریکایی اما در این یک هفته صرفا به این موضع گیری پرداختند که در حال بررسی جمع بندی ایران هستند هر چند که منابع غیررسمی و رسانه های این کشور خواست و اهداف آمریکا در این رابطه را دنبال می کنند.
در عین حال موضع گیری منابع غیررسمی اروپایی و غربی در ساعات و روز نخست دریافت جمع بندی ایران، آنقدر مثبت بود که تصور می‌شد این مواضع در هماهنگی با آمریکا مطرح است و دیگر مانعی بر سر نهایی کردن توافق وجود ندارد.
اما، پس از چند روز و در حالی که آمریکا اعلام کرده بود همچنان در حال بررسی پاسخ ایران است، بر خلاف رویکردها و موضع گیری‌های اولیه اروپایی‌ها، رسانه‌های غربی رویکرد متناقض در پیش گرفتند و صحنه به یک‌باره تغییر کرد و این رسانه ها به نقل از مقام‌های غربی، مدعی شدند که “موفقیت مذاکرات به “انعطاف” ایران بستگی دارد، در حالی که همین رسانه‌ها تا چند روز پیش پاسخ ایران را “سازنده” توصیف کرده بودند!
ایران هیچ خواسته تازه‌ای از جمله دریافت غرامت در دستور کار ندارد
آنها کار را به جایی کشاندند که گزارش دروغ منتشر کردند و مدعی شدند ایران درخواست دریافت غرامت بابت خروج آمریکا از برجام و ضررهای اقتصادی وارد شده به ایران در پی این اقدام مطرح کرده است. هر چند درخواست ایران برای دریافت غرامت امری منطقی است و در چند سال اخیر بارها از سوی مقامات کشورمان مطرح شده اما در این مرحله از مذاکرات، ایران هیچ خواسته تازه‌ای از جمله دریافت غرامت را در دستور کارش قرار نداده است و در پاسخ اخیر خود به طرف‌های مقابل هم چنین موضوعی طرح نشده است.
ایران پیشنهادهای اصلاحی را برای چند موضوع باقی‌مانده مطرح و راهکارهایی ارائه کرده است که بخشی از این راهکارها نیز پیش‌تر از سوی طرف مقابل مورد حمایت و تفاهم قرار گرفته است. از این رو پیشنهادات اصلاحی ایران به هیچ عنوان مانع توافق یا خارج از مذاکرات انجام شده نبوده و نیست.
از طرفی مقامات اسراییلی بالاخره سکوت شان را درباره تحولات اخیر در بحث برجام شکستند و همان طور که افکار عمومی انتظار داشت تلاش کردند تا فضای اختلاف و دوگانگی را میان ایران و آمریکا ایجاد کنند.
یائیر لاپید، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با ارسال پیامی به کاخ سفید گفته است که متن پیش نویس توافق با معیارها و خطوط قرمز آمریکا هم‌خوانی ندارد و آنچه در متن پیش نویس آمده است را به نوعی امتیاز دهی بیش از حد به ایران می داند. هرچند این اظهارات نخست وزیر اسراییل با پاسخ مقامات وزارت خارجه آمریکا مواجه شد و تلاش شد نشان داده شود که مخالفت اسراییل تاثیر در تلاش دولت بایدن برای احیای برجام ندارد اما روشن است که فضای مثبت ایجاد شده طی دو هفته گذشته بعد از بازگشت طرف‌ها به پایتخت‌هایشان با اظهارات و موضع‌گیری‌های متناقض و دخالت مقامات اسراییلی، به سمت فضایی مه آلود و مبهم پیش می‌رود و این تحولات اتفاق نیفتاده است جز در سایه تاخیر آمریکا در پاسخ به جمع بندی ایران.
ایران حتی در رابطه با موضوع تبادل زندانیان ایرانی و آمریکایی موضع شفاف و صریحی داشته است
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان هفته گذشته در این رابطه تصریح کرد: ایران مستقل از برجام بارها از کانالهای مختلف آمادگی خود را برای پرداختن به مساله زندانیان به طرف آمریکایی اعلام کرده است و آماده ایم با اجرای توافق احیای برجام ایرانیان بی گناه که به خاطر اتهامات واهی نقض تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی قربانی بی عدالتی نظام قضایی آمریکا شده‌اند را آزاد کنیم.
تبادل زندانیان؛ احتمالا چهار در برابر چهار
در همین رابطه خبرنگار ایسنا نیز اطلاع یافت که موضوع تبادل چهار زندانی ایرانی در مقابل چهار آمریکایی که در ایران زندانی هستند، مورد بررسی است.
با وجود رویکرد مثبت ایران در موضوع تبادل زندانیان اما آمریکایی‌ها هم چنان به اقدامات تبلیغاتی و موضع گیری‌های بیهوده می پردازند.
کاظم غریب آبادی معاون امور بین الملل قوه قضاییه هفته گذشته در توییتی نوشت: آمریکا ده ها تن از ایرانیان بی گناه را به بهانه دور زدن تحریم های ظالمانه و غیرانسانی بازداشت کرده است.
وی گفته است، آقایان سرهنگ پور و عطار کاشانی دو نفر از بازداشت شدگان اخیر هستند که باید هر چه سریع تر آزاد شوند.
البته غریب آبادی در این توییت اشاره نکرده است که این دو نفر ایرانی، دو نفر از چهار نفر مدنظر ایران هستند یا خیر.
برخی بر این نظرند، ادامه روند طولانی شدن پاسخ آمریکا به ایران، ورود اسراییل به فضا و دخالت در روند مذاکرات و متن پیش نویس و موضع گیری‌های متناقض، یا تلاش برای فرافکنی بر روی پیشنهادات اصلاحی ایران در متن پیش نویس، همان طور که بارها از سوی مقامات ایرانی اعلام شده است، جدیت و اراده آمریکا برای رسیدن به توافق و بازگشت به برجام را زیر سوال میبرد و اگر آمریکا به دنبال راه یا بهانه ای برای فرار از توافق و بازگشت به برجام است، نمی تواند با این اقدامات فرار و مقصر بودنش در این فرایند را پنهان یا وارونه جلوه دهد./ ایسنا
