روند قیمت‌ها در بازار سرمایه نشان می‌دهد این بازار با حرکت در مدار نزولی قصد ندارد به سمت سطوح قیمتی جدید گام بردارد. بازار سهام در حالی در آستانه ورود به نیمه‌دوم۱۴۰۱ است که سهامداران هم‌اکنون امیدواری چندانی به تالارشیشه‌ای ندارند. این وضعیت از اواسط اردیبهشت گریبان فعالان بورسی را گرفته، به‌طوری که حتی به‌رغم انتظارات اولیه از انتشار گزارش اولین فصل سال، بازار نتوانست روند معاملاتی توفانی که از ابتدای سال در‌پیش گرفته بود را ادامه دهد. تکرار این شرایط در دومین فصل سال نیز نگرانی کارشناسان بازار سرمایه را به‌دنبال داشته است.
از هفته‌های آینده سامانه کدال شاهد انتشار گزارش فصل تابستان و عملکرد ۶ماهه بنگاه‌های بورسی خواهد بود؛ حال باید دید چه تغییراتی در کارنامه شرکت‌ها ثبت خواهد شد. برآورد اظهارات کارشناسان بازار سرمایه نشان می‌دهد تغییر مسیر سرمایه‌گذاری در این بازار به روشنی قابل‌رویت خواهد بود. آنطور که به‌نظر می‌رسد شرکت‌های با P/ E پایین، شرکت‌های کوچک و متوسط و شرکت‌های با تقسیم سود بالا می‌توانند سودآوری دلگرم‌کننده‌ای در تابستان به‌همراه داشته باشند، اما این موضوع به‌تنهایی نمی‌تواند موید عملکرد مثبت همه شرکت‌ها در دومین فصل سال‌باشد.
بورس متاثر از متغیرهای سیاسی و اقتصادی
شرکت‌های بورسی در ماه‌های گذشته متاثر از ریسک‌های متعدد و متغیرهای اثرگذار روند پرتلاطمی را به خود دیدند. افزایش نااطمینانی‌ها در روند سرمایه‌گذاری وضعیت پیچیده‌ای برای صنایع مختلف به‌وجود آورده است. بنابر اظهارات صاحب‌نظران اقتصادی صنایع فعال در بورس با تبعیت از تورم تولیدکننده بخش صنعت در سال۱۴۰۰ که سطح تاریخی ۵۷درصد را به ثبت رسانده است، قطعا با افزایش هزینه‌های تولید محصولات صنعتی مواجه خواهند بود. افزایش هزینه‌های تولید در سه‌ماه نخست سال و تبعات قیمتی آن بر کارنامه محصولات داخلی بر این موضوع تاکید می‌کند. با توجه به این مهم و به استناد اظهارات تحلیلگران بازارسرمایه انتظار می‌رود شاهد تغییراتی در حاشیه سود شرکت‌ها باشیم.
کارشناسان بازارسهام دلایل مختلفی را در به‌وجود آمدن این وضعیت عنوان می‌کنند و معتقدند خروج سرمایه‌گذاران حقیقی از بازار و کوچ آنها به سمت بازارهای رقیب مسیر قیمت برخی سهام را کاهشی خواهد کرد. بازار سهام متاثر از قوی‌ترین متغیر اثرگذار خارجی، برجام، رفتار بازیگران بورسی را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داده است. این دسته از سرمایه‌گذاران با فرض سناریوهای مختلف از برجام، رفتاری متناسب با همان سناریو نشان می‌دهند. به‌‌‌‌‌‌‌واسطه طولانی‌شدن روند مذاکرات هسته‌ای کشور بورس تهران در ۴ماه گذشته شاهد واکنش‌های متفاوت و معناداری از سوی بازیگران این بازار بوده است. چگونگی رفتار خریداران و فروشندگان سهام طی مدت یادشده حاکی از اثرگذاری این متغیر بر نحوه تصمیم‌گیری‌های دودسته مذکور است. برهمین اساس و با ترسیم ۳سناریو از پرونده برجام (احیا، عدم‌حصول توافق و تداوم رفت و آمدهای طرف‌های مذاکره‌کننده)، صنایع بورسی فراز و فرود بسیاری به خود دیده‌اند؛ به همین منظور نمی‌توان از کنار این عامل کلیدی به‌سادگی عبور کرد.
شیب نزولی قیمت اکثر سهام در کنار روند تورمی قیمت‌ها موید این نکته است که مسیر معاملات سهام و قیمت‌ها در این بازار فارغ از قضیه مذاکرات زیر سایه برخی سیاست‌های تنبیهی سیاستگذار در داخل و رفتار دوگانه سیاستگذار در بخش بانک مرکزی درخصوص نرخ بهره تناسبی با وضعیت تورمی کشور ندارد. معامله‌گران نیز معتقدند به دلیل دخالت‌های نابجا در سازوکار بازار، تصمیمات خلق‌الساعه، کنترل و مباحث مرتبط با قیمت‌گذاری‌های تعزیراتی نه‌تنها باید به استراتژی محتاطانه رو آورند، حتی نمی‌توانند دادوستدهای مزبور را با شتاب تحولات وفق دهند؛ از این‌رو عوامل ذکرشده تا حد زیادی در عملکرد شرکت‌ها نمایان است.
وضعیت متفاوت سهام کوچک و بزرگ
همان‌طور که مشاهده کردیم، عوامل یادشده ردپای خود را در عملکرد فصل بهار بر‌جای گذاشت. گرچه از همان ماه‌های ابتدایی سال کارشناسان درخصوص پیامدهای افزایش هزینه و عدم‌رشد متناسب درآمد فروش و اثرگذاری منفی آن بر سودآوری شرکت‌ها نیز هشدار داده بودند، با این حال به‌نظر می‌رسد افزایش چشمگیر قیمت‌ها در بخش انرژی، افزایش هزینه دستمزد، قطعی‌های برنامه‌ریزی‌شده برق و برخی دیگر از اقلام سربار، حاشیه سود شرکت‌ها در فصل تابستان را تا حدودی به چالش بکشد.
بر همین اساس تحلیلگران وضعیت متوسط رو به مثبتی را برای برخی از سهام در تابستان ترسیم می‌کنند. در سه‌ماه تابستان وضعیت سایر بازارهای دارایی نیز چندان چشمگیر نبود و نتوانستند انتظارات مثبت سرمایه‌گذاران را برآورده کنند. افت و خیز دلار و سقوط اسکناس آمریکایی تا کانال ۲۸هزارتومان در ۳۰ مرداد، رکود معاملاتی مسکن در مرداد‌ماه، نوسان قیمت طلا و ریزش رمزارزها در حالی بود که بنا به گفته فعالان اقتصادی، بازارهای جهانی نیز طبق اظهارات جرمی پاول، رئیس فدرال‌رزرو ایالات‌متحده مبنی‌بر تداوم افزایش نرخ بهره در ماه‌های آتی، روند کم‌رمقی را پشت‌سر خواهد گذاشت.
بازار سرمایه درحالی با کمبود نقدینگی دست به گریبان است که در انتظار گزارش‌های فصل داغ تابستان بورس است. درهمین رابطه حمید فاروقی، کارشناس بازار سرمایه اظهار می‌کند: صنایع مختلف به دلیل تعطیلات فروردین عملکرد متفاوتی را در مقایسه با فصل تابستان از خود نشان خواهند داد. نکته حائزاهمیت در این میان این است که در گزارش عملکرد فصل بهار افزایش قیمت کالاها لحاظ نشد. بر همین اساس به‌نظر می‌رسد اثرات افزایش قیمت‌ها در فصل دوم به وضوح نمایان شود. این موضوع با تحت‌تاثیر قرار‌دادن سود شرکت‌ها عملکرد متفاوتی نسبت به اولین فصل از قرن جدید رقم خواهد زد.
در همین راستا می‌توان گفت برخی صنایع صادرات‌محور که محصولات آنها تابع قیمت‌های جهانی به‌خصوص دلار است، گزارش‌های مطلوبی ارائه دهند. گرچه بازار طی این مدت کاهش قیمت‌های جهانی را شاهد بوده اما به دلیل رشد فروش می‌توانند عملکرد نسبتا مطلوبی را نسبت به بهار به رخ سرمایه‌گذاران بکشند.
او با اشاره به افزایش قیمت حامل‌های انرژی و پیامد آن بر عملکرد صنایع، اظهار کرد: این موضوع بدون‌شک اثرات منفی بر دستاوردهای بنگاه‌های بورسی خواهد داشت اما با توجه به اینکه صنایع در مباحث مرتبط با قطعی‌های برق نسبت به تابستان۱۴۰۰ با تنش‌های کمتری مواجه بودند، به‌نظر می‌رسد این مهم ردپای منفی کمتری در صنایع شرکت‌ها از خود به‌جای گذاشته باشد.
به گفته این کارشناس، سلیقه سرمایه‌گذاران با توجه به تغییرو تحولات داخلی و خارجی دائما در نوسان است. در حال‌حاضر با توجه به وضعیت حاکم بر بازار و رنج تالار شیشه‌ای از عدم‌ورود نقدینگی موردانتظار، سلیقه سرمایه‌گذار برای اقبال به سمت سهام مختلف با تغییراتی مواجه شده است. چراغ‌سبز سهامداران به سهام کوچک و متوسط حاکی از این وضعیت است که سهام بزرگ تحت‌تاثیر متغیرهای بیرونی با ریسک‌های متنوعی دست به‌گریبان است، ازاین‌رو سهام کوچک مورد هدف قرار گرفته است. این روند به‌دنبال تداوم ابهامات موجود در بازارهای جهانی امکان افزایش حاشیه سودآوری مدنظر صنایع بزرگ را با تردید مواجه می‌کند.
او با اشاره به کاهش احتمالی سودآوری برخی شرکت‌ها تحت‌تاثیر روند طولانی برجام و چشم‌انداز مبهم آتی رخدادهای سیاسی و اقتصادی ایران بیان کرد: با درنظر گرفتن نرخ بهره بین‌بانکی (به‌عنوان یکی از رقبای بورس) و رشد آن در این مقطع، فعالان بازار سهام وزن بیشتری به سهام شرکت‌های با تقسیم سود بالا خواهند داد. این موضوع نشات گرفته از افزایش سود بین‌بانکی بهره است. واقعیت امر آن است که شرکت‌های با P/ E پایین، شرکت‌های کوچک و متوسط و شرکت‌های با تقسیم سود بالا می‌توانند سودآوری مناسبی در تابستان به‌همراه داشته باشند.
منبع: دنیای اقتصاد
