بر اساس بررسی روند تولید و مصرف گازوئیل ایران در سال ۱۴۰۲ به نقطه سربه‌سر رسیده و پس از آن مصرف گازوئیل کشور از تولید پیشی خواهد گرفت.
توسعه صنعت نفت و تولید منابع هیدروکربوری بدون توجه به «بهینه‌سازی مصرف» موجب شده است که ایران به عنوان بزرگترین دارنده منابع هیدرکربوری دنیا، نه تنها هیچ چشم‌انداز روشنی برای تصاحب بازار انرژی نداشته باشد، بلکه هم‌اکنون با چالش کمبود سوخت نیز مواجه شود.
طبق آمار از سال ۹۸ تقاضای گاز از تولید پیشی گرفته و ترازِ گاز کشور منفی شده است، در زمستان سال ۱۴۰۰ مصرف گاز خانگی به رکورد ۶۹۲ میلیون مترمکعب در روز رسید که به تنهایی معادل کل گاز تولیدی از مجتمع پارس جنوبی است.
بعد از گاز نوبت به بنزین رسید که طبق پیش‌بینی‌ها در سال جاری به نقطه سربه‌سر میرسد، بدین ترتیب ایران از باشگاه صادرکنندگان بنزین خارج شده و به واردکننده بنزین تبدیل خواهد شد. رکورد مصرف بنزین در حالی به ۱۳۱ میلیون لیتر در ۲۸ اسفند سال ۱۴۰۰ رسید که تولیدِ بنزینِ کشور، روزانه ۱۰۴ میلیون لیتر است.
حال به نظر میرسد بعد از سوخت «گاز» و «بنزین»، نوبت به «گازوئیل» رسیده است و در صورت تداوم روند فعلی، دولت سیزدهم مشکل تراز منفی گازوئیل را نیز تجربه خواهد کرد.
مصرف روزانه بیش از ۱۰۰ میلیون لیتر گازوئیل در ۱۴۰۰
تصویر ۱ روند مصرف گازوئیل در سال‌های گذشته را نشان می‌دهد. طبق آمارنامه مصرف فرآورده‌های نفتی انرژی‌زا، روند مصرف گازوئیل از سال ۱۳۹۵ به بعد صعودی شده است.
هر چند آمار مصرف گازوئیل در سه سال اخیر تقریبا ثابت باقی مانده، اما پیش‌بینی می‌شود با افزایش مصرف این سوخت در ناوگان سنگین و نیروگاه‌ها (در فصل سرما)، روند صعودی مصرف سالانه احیا شود.
تصویر ۱- مصرف گازوئیل در کشور (واحد: میلیون لیتر در روز)
طبق برنامه شرکت ملی پالایش و پخش، مصرف گازوئیل در سال ۱۴۰۰ به میزان ۹۶.۴ میلیون لیتر در روز پیش‌بینی شده بود ولی در نهایت مصرف روزانه ۱۰۰.۵ میلیون لیتر در روز (تا پایان بهمن ۱۴۰۰) محقق شد؛ یعنی ۵ درصد بیش از برآورد وزارت نفت.
سهم ۲۷ درصدی نیروگاه‌ها از مصرف گازوئیل
جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در پایان بهمن‌ماه سال ۱۴۰۰ در مصاحبه‌ای عنوان کرد که از ابتدای سال تاکنون ۹ میلیارد لیتر گازوئیل، معادل روزانه ۲۷.۲ میلیون لیتر در نیروگاه‌ها مصرف شده است. به بیان دیگر حدود ۲۷ درصد از گازوئیل سوزانده شده در سال ۱۴۰۰ در نیروگاه‌ها و برای جبران کمبود گاز، مصرف شده است.
همچنین به گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش، میزان مصرف گازوئیل در سال ۱۳۹۹، حدود ۸ میلیارد لیتر معادل ۲۴.۵ میلیون لیتر در روز بود؛ یعنی ۲۴ درصد از کل مصرف گازوئیل کشور در نیروگاه‌ها مصرف شد.
تصویر ۲، سهم هر یک از بخش‌ها از مصرف گازوئیل را نشان می‌دهد.
تصویر ۲- مصرف گازوئیل (واحد: میلیون لیتر در روز)
افزایش مصرف گازوئیل توسط نیروگاه‌ها در ماه‌های سرد سال ۱۴۰۰ درحالی رخ داد که خبرهای ضد و نقیضی از واردات چندین محموله گازوئیل به ایران در فضای رسانه‌ای کشور مطرح شد.
حرکت نوسانی ایران در صادرات و واردات گازوئیل
تصویر ۳، نمودار تولید و مصرف گازوئیل در سال‌های مختلف را نشان می‌دهد. طبق تصویر ۳، تا سال ۷۶ تراز گازوئیل کشور منفی بود ولی از سال ۷۶ تا ۸۴ تراز گازوئیل مثبت شده و تولید از مصرف پیشی گرفت. سپس از سال ۸۵ تا ۹۴ مجددا تراز گازوئیل کشور منفی شد و مجددا از سال ۹۵ تاکنون تراز گازوئیل مثبت بوده است.
تصویر ۳- نمودار تولید و مصرف گازوئیل (واحد: میلیون لیتر در روز)
تصویر ۴، میزان واردات گازوئیل ایران در سال‌های مختلف را نشان می‌دهد. طبق این آمار بیشترین واردات گازوئیل در دولت نهم و دهم رخ داده است که رقمی در حدود ۵.۸ میلیون لیتر در روز در طول ۸ سال بوده است.
تصویر ۴- واردات گازوئیل (واحد: میلیون لیتر در روز)
حال به نظر میرسد بعد از گذشت برهه‌ای از صادرات گازوئیل، ایران مجددا تبدیل به واردکننده خواهد شد.
سال ۱۴۰۲ تراز گازوئیل به نقطه سربه‌سر میرسد
در تصویر ۵، برآورد نقطه سربه‌سر تولید و مصرف گازوئیل در کشور انجام شده است. پیش‌بینی می‌شود ایران در سال ۱۴۰۲ به نقطه سربه‌سر خواهد رسید و پس از آن مصرف گازوئیل از تولید پیشی خواهد گرفت.
البته این پیش‌بینی با فرض تداوم روند قبلی انجام شده و دولت سیزدهم می‌تواند در یک سال باقی‌مانده تا سال ۱۴۰۲ برخی معادلات را تغییر دهد.
تصویر ۵- روند تولید و مصرف گازوئیل (واحد: میلیون لیتر در روز)
حال باید منتظر ماند و دید که دولت سیزدهم بعد از مواجهه با بحران کمبود گاز و بنزین، چه تدبیری برای مقابله با بحران کمبود گازوئیل میاندیشد.
منبع: خبرگزاری فارس
