بررسی #صنعت_روانکارها

به طور کلی روان‌کارها به دو دسته خودرو و صنعتی تقسیم می‌شوند. در بخش خودرو، روغن دنده و روغن موتور و در بخش صنعتی، روان‌کار ویژه، گریس و روغن صنعتی تولید می‌شود. مصرف روغن‌های صنعتی حداکثر ۳۰درصد روغن‌های موتور خودرو است.
اهمیت روغن موتور
مهمترین علتی که استفاده از روغن موتور را برای هر وسیله نقلیه ای ضروری کرده است، روان شدن عملکرد خودرو و عدم اصطکاک در قطعات است. استفاده از روغن موتور مناسب از خشکی و ساییدگی قطعات و موتور جلوگیری می کند و عمر کارکرد موتور را افزایش می دهد و بالعکس عدم استفاده از روغن موتور مناسب، مشکلات و هزینه های بسیاری را به ما تحمیل می کند و حتی می تواند موتور خودرو را ازکار بیاندازد.
انواع روغن موتور
مهمترین تفاوت انواع روغن ها در عملکرد و مواد اولیه تشکیل دهنده آنهاست. در این بخش از مقاله نکات کلیدی از روغن موتور مایه حیات خودرو به معرفی انواع روغن موتور موجود می پردازیم.
روغن معدنی
این نوع روغن نسبت به گرما مقاومت کمتری دارد و زود اکسیده میشود یا به اصطلاح فاسد می شود. این نوع روغن موتور ارزان تر از انواع دیگر است.
روغن مصنوعی
این نوع روغن که گران ترین نوع در بین انواع روغن موتورهای موجود است. در برابر گرما و آلودگی مقاومت بالایی دارد و نیاز به تعویض زود هنگام ندارد. این نوع روغن بیشتر در ماشین های اسپرت مورد استفاده قرار می گیرد.

روغن های ترکیبی
این نوع از ترکیب روغن معدنی و مصنوعی تولید شده است. بهترین گزینه برای خودروهای سنگین که سرعت بالایی دارند است.
روغن موتور از دو جزء روغن پایه و مواد افزودنی تشکیل می شوند . خواص مکانیکی، فیزیکی و تریبولوژیکی روغن موتور عمدتاً ناشی از مواد افزودنی می باشد که به منظور بهبود یا ایجاد خواص مورد نیاز به روغن پایه اضافه می شود. بنابراین تمامی روغن های دارای پایه نفتی و روغن های سنتزی احتیاج به مواد افزودنی جهت بهبود عملکرد خود دارند. همچنین نانو افزودنی های تولید شده بر پایه نانوتکنولوژی از جمله نانو ذرات عملکرد بسیار قابل قبولی در این زمینه داشته اند و به عنوان اصلاح کننده گرانروی، بهبود دهنده هدایت حرارتی، بهبود دهنده نقطه ریزش و نقطه اشتعال و کاهش اصطکاک در ترکیبات روغن های سنگین و سایر روانکارها است.
روغن پایه به عنوان اصلی‌ترین ماده تشکیل‌دهنده انواع روغن‌موتور و روانکارهای صنعتی از سال گذشته تا امروز با چالش‌های فراوانی روبرو است. شاید در نگاه اول افزایش نرخ خوراک پالایشگاه‌های روغن‌سازی برای مصرف‌کنندگان روغن‌موتور موضوع چندان مهمی نباشد، ‌اما وقتی پای تولید و قیمت روغن‌موتور مصرفی مردم برای خودروهای سبک و سنگینشان به میان می‌آید روغن پایه و خوراک اصلی تولید آن بیش از پیش حائز اهمیت می‌شوند.

وضعیت این روزهای بازار روغن‌موتور به شکلی رقم خورده است که بازار بیش از این کشش افزایش قیمت را ندارد و از سوی دیگر تولیدکننده‌های روغن موتور نیز باید با زیان تولیدات خود را ادامه دهند. چرا که این شرکت‌ها باید خوراک اصلی را بر اساس قیمت فوب خلیج‌ فارس خریداری کنند اما محصول نهایی را با قیمت‌های مصوب سازمان حمایت، به مصرف‌کننده عرضه کنند؛ روندی که بی‌شک در صورت ادامه یافتن می‌تواند ادامه حیات را حتی برای بزرگان این صنعت با مشکل مواجه سازد.

روغن موتور باید به‌اندازه‌ای ضخیم باشد که بتواند به‌خوبی سطوح را بپوشاند و به‌اندازه‌ای باید سیال باشد که بتواند به‌سادگی از شیارها و لوله‌های باریک عبور کند. ویسکوزیته‌ی روغن‌ها تابعی از دما است. در اکثر روغن‌ها با افزایش دما ویسکوزیته کاهش و با کاهش دما ویسکوزیته افزایش می‌یابد. به‌همین‌دلیل، روغنی که در پیشرانه‌ها استفاده می‌شود، در بازه‌ی وسیعی از دماها عملکرد مناسبی باید داشته باشد تا در گرمای تابستان و سرمای زمستان خودرو دچار مشکل نشود.
روانکاری پس از انرژی‌ بزرگ‌ترین بازار کشور را دارد و به‌عنوان یکی از صنایع پایین دست صنعت پالایش نفت، قدمتی بالاتر از ۷۰ سال در ایران دارد. تردد نزدیک به ۲۰ میلیون دستگاه، انواع خودروی سبک و سنگین در کشور موجب شده است که ایران به یکی از ‌ بزرگ‌ترین بازارهای مصرف انواع روغن موتور و روغن‌های صنعتی خودرو در جهان تبدیل شود.

حدود ۸۵ درصد نیاز کشور به انواع روغن موتور توسط چهار شرکت بزرگ روغن‌سازی که در بازار سرمایه هستند تأمین ‌می‌شود و تأمین مابقی نیاز از طریق تولیدات ‌ شرکت‌های «بلندینگ»، «تصفیه دوم» و واردات صورت می‌گیرد.
نگاهی به بازارهای جهانی
در حال حاضر بیش از ۱,۷۰۰ تولیدکننده روانکار در سراسر جهان وجود دارند که حدود ۱,۵۰۰ شرکت به‌صورت اختصاصی و حدود ۲۰۰ شرکت به‌ صورت جانبی و در کنار سایر تولیدات به عرضه روانکار می‌پردازند. این در حالی است که بیش از ۶۰ درصد از ‌روغن‌های مصرفی در سراسر دنیا توسط کمتر از ۲ درصد تولیدکنندگان تأمین ‌ می‌شود.
از میان ‌بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روانکار می‌توان به‌ شرکت‌های زیر اشاره کرد:
شرکت اکسون موبیل در کشور آمریکا؛
شرکت شل در کشور بریتانیا و هلند؛
شرکت بی پی در کشور انگلیس؛
شرکت فوکس در کشور آلمان.
مبتنی بر اطلاعات پایان سال ۲۰۱۹ میلادی، حدود یک درصد از نفت خام ورودی به ‌پالایشگاه‌ها به صنعت روانکار اختصاص یافته است. با این حال متوسط رشد سالیانه تا سال ۲۰۴۰ میلادی، صفر درصد ‌پیش‌بینی شده است. همچنین با تولید خودروهای برقی و هیبریدی و به‌تبع کاهش مصرف روغن در این خودروها (به‌واسطه تکنولوژی به‌ کار رفته) و از طرفی بهینه‌سازی خودروهای فعلی، شاهد کاهش مصرف روغن پایه در بخش خودرویی خواهیم بود.
میزان تولید ‌روغن‌های پایه گروه ۱ تا ۳، معادل ۳۷ میلیون تن بوده که تقاضا نیز برابر با همین رقم ‌است. در این رابطه بیشترین تقاضا مربوط به قاره آسیا با سهم ۵۰ درصدی است. آمریکای شمالی، اروپا و کشورهای حوزه شوروی سابق سهمی تقریباً برابر در تقاضای جهانی دارند.
بخش ‌عمده‌ای از روغن پایه تولیدی پس از ترکیب با مواد افزودنی به ۶۴۰ هزار تن روغن نهایی تبدیل می‌گردد و در ادامه از ۶۴۰ هزار تن روانکار تولیدی ۵۱۰ هزار تن سهم خودرویی و ۱۳۰ هزار تن سهم روغن‌های صنعتی است. ۳۷۰ هزار تن از روغن پایه تولیدی نیز به کشورهای اطراف صادر شده و ۷۰ هزار تن در بورس کالا توسط واحدهای بلندینگ خصوصی کوچک خریداری می‌شود.
بزرگ‌ترین تولیدکنندگان داخلی روانکار چهار شرکت نفت سپاهان، نفت بهران، نفت پارس و نفت ایرانول هستند.
وضعیت شرکت‌های تولیدکننده روانکار در بازار سرمایه
در بازار اول و دوم بورس و فرابورس چهار شرکت نفت سپاهان، نفت تهران، ایرانول و نفت پارس در صنعت روانکار حضور دارند.
#صنعت_روانکارها #روانکار