بازار «پروژه کردن سهام»  داغ است

بیش از دو سال است که بازار سرمایه رنگ خوش به خود ندیده و از همان مرداد ماه سال ۱۳۹۹ که به واسطه تبلیغات مثبت و خوش رنگ و لعاب جلوه دادن چهره آن با هجوم سرمایه‌گذاران حقیقی مواجه شد مورد سوءاستفاده سوداگران قرار گرفت. «پروژه کردن سهام» یکی از راهکارهای این گروه بود که در این میان ناآگاهی و سواد مالی کم افراد هم به نفع آنها تمام شد و توانستند هر روشی که در ذهن دارند را پیاده‌سازی کنند. بر این اساس در روزهای آتشین مرداد ۹۹ بسیاری از تک سهم‌های بازار به واسطه پروژه کردن رشد کرده و با افزایش چند برابری ارزش مواجه شدند که با واقعیت همخوانی نداشت؛ ایده‌ای که اکثر صاحب‌نظران به آن انتقاد کردند.

به عقیده آنها پروژه کردن سهام می‌تواند به سهامداران و روند معاملات بازار سرمایه زیان وارد کند که همین اتفاق هم رخ داد و سرمایه‌گذاران حقیقی این تک سهم‌های ناچیز را با چند برابر قیمت خریداری کرده و در نهایت با زیان چند میلیونی روبه‌رو شدند. البته جالب اینجاست که با توجه به بیمار شدن بازار سرمایه و سهامدارانش از این شیوه، همچنان پروژه شدن سهام پابرجاست به‌طوری که بر اساس آمار در شش ماهه اول امسال ۱۰ سهم برتری که بیشترین بازدهی را داشتند از تک سهم‌هایی هستند که فقط با باد شدن توانستند رشدهای قیمتی را تجربه کرده و به این جایگاه دست پیدا کنند؛ این ۱۰ نماد عبارتند از چنوپا، خلیبل، قاروم، ودانا، وسالت، کورز، بتک، پشاهن، آبین و فبستم که در بازار پایه فرابورس پذیرش شده‌اند و با اینکه تأثیر چندانی بر روند شاخص ندارند اما از بازدهی خوبی برخوردار شدند.

بازار پایه‌ای‌های خوش‌شانس
چنوپا سهمی است که با آمار معاملات عجیبی روبه‌روست؛ اولین روز معاملاتی این نماد به شانزدهم شهریور ماه سال ۹۶ برمی‌گردد که با سه هزار ریال خریداری شد اما در سال ۹۷ با قیمت ۷۵ ریال متوقف و بعد از آن در مرداد سال جاری با قیمت یک ریال بازگشایی شد. در این میان با اینکه تا پایان شهریور ماه با افت قیمتی و نوسانات در ارزش معاملات مواجه بود با ۳۸۴ درصد رشد بیشترین بازدهی را از آن خود کرد. به عنوان نمونه، ارزش معاملات سهام شرکت نئوپان ۲۲ بهمن در ۲۹ شهریور امسال یک میلیارد و ۳۱۳ میلیون ریال بوده اما به یکباره در دوم مهر ماه ۱۴۰۱ به ۹۲۶ میلیارد و ۴۹۸ میلیون ریال رسیده است.
خلیبل در گروه خودرو و قطعات هم در مهر ماه سال خونین بورس با ارزش معاملات ۴۴۸ هزار و ۲۰۰ ریال و قیمت ۲۴۹ ریالی قابل معامله شد و نوسانات شدید تا پایان شهریور امسال دست از سر آن برنداشت به‌طوری که در اکثر روزها با نزول قیمت همراه بود و همچنین ارزش معاملات آن هم فراز و فرودهای عجیبی را پشت سر گذاشته یعنی در بعضی روزها مانند ۲۶ تیر ماه سال ۱۴۰۱ ارزش معاملات آن ۲۷ میلیارد و ۵۱۸ میلیون ریال بوده اما در ۳ مرداد همین سال به ۱۲۸ میلیون و ۳۲۵ ریال رسیده است اما درنهایت با ۹,۱۴۳ درصد رشد در رتبه دوم بیشترین بازدهی شش ماهه اول سال قرار گرفته است.
قاروم نیز که در ۱۶ آذر ماه سال ۱۳۹۴ با قیمت حدود شش هزار ریال قابل معامله شد از اوایل خرداد سال جاری تا اواسط مرداد ماه افت قیمتی را تجربه کرد به‌طوری که از ۱۹۳ هزار و ۸۰۰ ریال به ۱۴۲ هزار و ۳۰۰ ریال رسید اما بعد از آن با رشد قیمت مواجه شد البته که نوسانی بود و ارزش معاملاتش هم تا حدودی شبیه به خلیبل بود. شرکت قند ارومیه هم با رشد ۵,۵۴۶ درصدی بیشترین بازدهی را به خود اختصاص داد.
دیگر نمادهایی که بیشترین بازدهی نیمه اول سال جاری را کسب کردند، ودانا و وسالت بودند. شرکت سرمایه‌گذاری دانایان سابقه معاملاتی کمی داشته و تنها ۱۶ روز معامله شده که از قیمت یک هزار و ۱۰۰ ریال با ارزش معاملات یک میلیون و یک ریال شروع و به قیمت ۴ هزار و ۸۵۸ ریال با ارزش معاملات ۶۷ میلیارد و ۷۹۸ میلیون ریالی ختم شد. بانک رسالت اما سابقه معاملاتی بیش از ۸ ساله را در کارنامه خود دارد و طبق آمار منتشر شده در سایت tsetmc در اکثر روزها با رشد قیمتی همراه بوده البته ارزش معاملات آن نوسانات اندکی داشته است.

در این میان کورز هم که در رتبه ششم بیشترین بازدهی قرار دارد از همان روز اول معامله تا ۱۹ مهر ماه سال ۱۴۰۱ در تمامی روزها با رشد قیمت همراه بوده به‌طوری که ۲۰ هزار ریال در ۲۴ دی ماه سال ۹۲ به قیمت ۲۲۸ هزار و ۶۰۰ ریال در مهر ماه سال جاری رسیده است. البته در این میان ارزش معاملات آن با افت همراه بوده و از یک میلیارد و ۸۶ میلیون ریال در اولین روز معاملاتی به ۲۲۸ میلیون و ۶ هزار ریال در ۱۹ مهر ماه امسال رسیده است.
رتبه‌های ۷ تا ۱۰ به نمادهای بتک، پشاهن، آبین و فبستم اختصاص دارد که شرکت کابل تک از اولین روز معاملاتی که ۱۶ آبان ماه سال ۹۱ است تا ۱۰ بهمن ماه سال ۹۷ نوسانی بوده اما از ۱۱ بهمن همان سال تا ۱۹ مهر ماه امسال در تمامی روزهای معاملاتی فقط رشد قیمت بتک به چشم می‌خورد؛ بر این اساس قیمت این نماد در ۱۰ بهمن ۹۷ با افت ۱۳ درصدی به ۱۰ هزار و ۳۵ ریال رسید اما در ۱۹ مهر ماه سال جاری قیمت ۲۹۶ هزار و ۱۵۰ ریال را از آن خود کرده است. پلاستیک شاهین هم در اولین روز معاملاتی امسال با قیمت ۲۲ هزار و ۷۵۰ ریال معامله شد و تا ششم تیر هم با رشد قیمت همراه بود به‌طوری که به ۸۳ هزار و ۲۵۰ ریال رسید اما در روز معاملاتی بعدی که ۱۵ تیر ماه بود با افتی دو درصدی به ۸۰ هزار و ۸۰۰ ریال رسید البته دوباره در اوایل مرداد با رشد همراه شد که دوامی نداشت و روند نزولی مجدد قیمتی آن از ۱۶ شهریور ۱۴۰۱ شروع و تا ۱۹ مهر ماه به ۷۳ هزار و ۷۵۰ ریال رسید.
نماد آبین هم از ترکش‌های سال ۹۹ مصون نماند و در اکثر روزهای معاملاتی این سال شوم بورس با افت‌های قیمتی پی در پی مواجه شد اما این شرکت در سال جاری اوضاع بدی نداشت البته چندان خوب هم نبود یعنی با اینکه در ۶ فروردین امسال با رشد دو درصدی با قیمت دو هزار و ۱۳۹ ریال معاملاتش شروع شد اما تا ۱۹ مهر ماه همین سال افت دودرصدی قیمت را تجربه کرد. فبستم اما در تمام روزهای بد بازار سرمایه در سال ۱۳۹۹ رشد قیمتی داشته اما از خرداد ماه سال جاری افت قیمتی آن شروع و با نوسانات اندکی تا ۱۹ مهر ماه امسال تداوم داشته است یعنی از قیمت ۱۸ هزار و ۴۸۰ ریال در ۱۶ تیر ماه به قیمت ۱۱ هزار و ۷۸۰ ریال در ۱۹ مهر ماه رسید.

خبری از بزرگان نیست
در مقابل جالب اینجاست که نمادهای «شستا»، «شپنا»، «شبندر»، «کچاد»، ‌ «کگل»، «فولاد»، «فملی»، «شتران»، «پترول» و «نوری» که از شاخص‌سازان و تأثیرگذاران بر بورس هستند، به ترتیب سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی با منفی ۶.۸ درصد، پالایش نفت اصفهان با ۲۳ درصد، پالایش نفت بندرعباس با ۷.۲ درصد، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو با منفی ۲۷.۴۰ درصد، گروه معدنی و صنعتی گل گهر با منفی ۲۰.۹۵ درصد، فولاد مبارکه اصفهان با منفی ۳.۱ درصد، شرکت ملی صنایع مس ایران با منفی ۲۳.۳ درصد، ‌ پالایش نفت تهران با منفی ۹.۹ درصد، ‌ گروه سرمایه‌گذاری و توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی خلیج فارس با منفی ۱۳.۴ درصد و پتروشیمی نوری با ۵.۱ درصد از پایین‌ترین رتبه‌ها به لحاظ بازدهی برخوردار هستند.
بر اساس این آمار سوداگران در بورس تا توانسته‌اند با اتکا به تحلیل‌های گوناگون سرمایه‌گذاران ناآگاه را طعمه قرار داده و در این بازاری که عمق کم و دامنه نوسان محدود دارد، با پروژه کردن باعث رشد قیمتی این تک سهم‌ها شدند به طوری که حتی بیشترین بازدهی را هم کسب کرده‌اند که بر این اساس طبق گفته کارشناسان راه مقابله با این رویداد افزایش سطح آگاهی سرمایه‌گذاران و همچنین افزایش عمق بازار است البته در مقابل عده‌ای دیگر بر این عقیده هستند که باید با بستر فضای مجازی هم مقابله کرد.

• ملیکا حمزه‌ئی – خبرنگار
• منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۶۴