بازار نقد و آتی؛ مکمل‌های یکدیگر
بازار فیزیکی و بازار گواهی سپرده کالایی، بازارهای نقد بورس انرژی ایران به شمار می‌روند. منظور از بازار نقد بازاری است که در آن پس از معامله محموله، فرآیند تحویل آغاز می‌شود.
بازارهای نقد مکمل بازارهای آتی به‌شمار می‌روند. درواقع وجود بازار نقد و آتی در کنار هم باعث کاهش و از بین رفتن فرصت‌های آربیتراژی و بنابراین موجب کارایی بازار آتی می‌شود.
در بازار فیزیکی بورس انرژی عرضه و معامله حامل‌های انرژی در رینگ داخلی و بین‌الملل با مکانیسم حراج انجام شده و تحویل به صورت نقدی و سلف در بازه‌های زمانی نزدیک و دورتر صورت می‌پذیرد. همچنین در معاملات کشف پریمیوم میزان پریمیوم یا دیسکانتِ کشف شده در زمان معامله تعیین و قیمت نهایی جهت تحویل محموله در زمان تحویل محاسبه می‌شود.
به طورکلی پس از انجام معامله در بازار فیزیکی امکان انجام معاملات ثانویه وجود نداشته و خریدار و فروشنده پس از معامله و در صورت نداشتن تمایل ورود به فرآیند تحویل، متحمل خسارت خواهند شد. این در حالی است که بازار گواهی سپرده کالایی و بازار قراردادهای آتی با وجود معاملات ثانویه امکان خروج مشتریان را تا پیش از دوره تحویل فراهم می‌کنند.
در بازار گواهی سپرده کالایی، معامله‌گران با معامله گواهی درواقع به معامله نقدی کالا می‌پردازند. باوجود این دو بازار نقد (بازار فیزیکی و بازار گواهی سپرده) معیارهای قیمت در بازار نقدی حاصل می‌شود. استفاده از قیمت بازار نقد می‌تواند جهت محاسبه ارزش قراردادهای آتی برای فعالان بازار آتی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین کشف قیمت در بازار آتی می‌تواند مبنایی جهت قیمت‌گذاری کالا در بازار نقد به شمار رود. بنابراین ارتباط تنگاتنگی بین بازار فیزیکی، گواهی سپرده کالایی و آتی وجود دارد که فعالان این بازارها باید نقش و بهره‌برداری لازم از این بازارها را دریابند.
همچنین بازارهای آتی در جهان باعث ایجاد بازاری مرکزی و یک قیمت مرجع مرکزی می‌شوند که می‌توانند برای قیمت‌گذاری کالاها در یک منطقه یا جهان مورد استفاده قرار گیرند. به این فرآیند «کشف قیمت» گفته می‌شود که یکی از مهمترین مزایای وجود بازارهای آتی است.
منبع: صدای بورس
