اصلاحات نظام مالیاتی چین چگونه درامدهای مالیاتی را ۲ برابر کرد؟

فرار مالیاتی گسترده دهه ۱۹۹۰ در چین موجب شد سازمان امور مالیاتی کشور چین دو اقدام اساسی را برای مهار فرار مالیاتی انجام دهد.این دو اقدام اولین گام‌های دولت چین برای استفاده از سامانه‌های ثبت و پردازش الکترونیک اظهارنامه‌های مالیاتی بوده است. اصلاحات نظام مالیاتی چین حدود ۳۰ سال به طول انجامید و به ۲ برابر شدن سهم درآمدهای مالیاتی از تولید ناخالص داخلی کشور چین منجر شد.

بهسازی و اصلاحات نظام مالیاتی از مهمترین برنامه‌‌های کشورها برای افزایش درآمدهای دولت و مقابله با فرار مالیاتی است. به عنوان نمونه، کشور چین در دهه ۱۹۹۰ میلادی اصلاحات گسترده‌ای در نظام مالیاتی انجام داد. فرار گسترده در پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و کاهش قابل ملاحظه درآمدهای مالیاتی دولت از جمله عواملی بود که کشور چین را متمایل به انجام اصلاحات بلندمدت ۳۰ ساله و گسترده نظام مالیاتی کرد.

ابتدای اصلاحات نظام مالیاتی چین در دهه ۱۹۹۰ سهم دولت مرکزی از درآمدهای مالیاتی در کمترین حالت، ۲۰ درصد و شاخص«مالیات به تولید ناخالص داخلی»نیز حدود ۱۰ درصد بوده است. با شروع اصلاحات فراگیر نظام مالیاتی، دولت چین توانست سهم دولت مرکزی را از درآمدهای مالیاتی به بالای ۵۰ درصد برساند و همچنین سهم مالیات از تولید ناخالص داخلی نیز به ۱۹.۴ درصد افزایش دهد. این درحالیست که تولید ناخالص داخلی چین در این سال‌ها افزایش داشته است.

مطابق گزارشی از صندوق بین المللی پول ۳۰ درصد از شرکت های دولتی، ۶۰ درصد از سرمایه گذاری های خارجی و داخلی، ۸۰ درصد از شرکت های خصوصی و ۱۰۰ درصد از فروشندگان خیابانی، در اواسط دهه ۱۱۹۰ به تعهدات مالیاتی خود عمل نکرده اند.

اولین سامانه‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات درچین اواخر دهه ۱۹۹۰ بکارگیری شد؛ در اوایل دهه ۱۹۹۰، اکثر وظایف اداره‌های مالیاتی مبتنی بر کاغذ بود و به صورت دستی و با استفاده بسیار کم از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) انجام می‌شده است. در اواسط دهه ۱۹۹۰، سازمان امور مالیاتی چین،(SAT) متوجه فقدان فناوری اطلاعات در اداره سازمان امور مالیاتی شد.

اتکا به سیستم‌های غیر هوشمند،SAT را ملزم می‌کرد تا تعداد زیادی از کارمندان مالیاتی را برای انجام کارهای معمول مانند: بررسی و پردازش اظهارنامه‌های مالیاتی کاغذی اختصاص دهد که این امر به کاهش بهره‌وری در سطح سازمان امور مالیاتی چین منجر ‌شد. فقدان اتوماسیون هزینه‌های هنگفت را برای مالیات دهندگانی به همراه داشت که مجبور بودند بیشتر معاملات خود را شخصاً در اداره مالیات گزارش دهند.

این مسئله فرصت هایی را برای تبانی و رشوه در سطح سازمان امور مالیاتی چین ایجاد کرده بود.SAT در طول ۲۰ سال برای اصلاحات نظام مالیاتی کشور چین، سرمایه گذاری وسیعی در سیستم فناوری اطلاعات خود در قالب دو طرح CTAIS و GTP  انجام داده است.

مهمترین گام دولت چین(GTP) برای مهار فرار مالیاتی در مالیات بر ارزش افزوده؛ سیستم اصلی اطلاعات (CTAIS) است. این SAT اداره مالیات سیستم پشتیبانی خودکار را برای عملکردهای اصلی اداره مالیات مانند: ثبت نام، دریافت اظهارنامه مالیاتی،پردازش پرداخت، حساب های مالیات دهندگان، برای مالیات های اصلی دولت مرکزی و مالیات های استانی ارائه می دهد.

همچنین این سامانه بستری را برای سازمان امور مالیاتی فراهم می کند تا فعالیت های خود را با بانک ها (در زمینه پرداخت مالیات) و خزانه داری کل کشور هماهنگ کند. این سامانه برای اولین بار در سال ۱۹۹۹ توسعه یافت و تا سال ۲۰۱۶ در تمام ادارات مالیاتی سراسر کشور چین مستقر شده است.

فازهای ۱ و ۲ برنامه GTP موجب راه اندازی یک سامانه کامپیوتری تخصصی برای کشف و مقابله با تقلب در فاکتور مالیات بر ارزش افزوده گردید. این سامانه برای محافظت از درآمد مالیات بر ارزش افزوده بزرگترین منبع مالیاتی چین در برابر رواج گسترده صورت حساب‌های تقلبی که مالیات بر ارزش افزوده چین را از زمان شروع آن در سال ۱۹۹۴ تحت تأثیر قرار داده است، طراحی شده است. این سامانه صدور صورت‌ حساب‌های الکترونیک را کنترل می‌کند، فاکتورها را بر اساس اطلاعات کالا و خدمات کدگذاری شده تأیید می‌کند و فاکتورهای فروشنده و خریدار را با هم تطبیق می دهد.

اصلاحات نظام مالیاتی کشور چین به افزایش گسترده درآمدهای مالیاتی دولت چین از محل فرارمالیاتی منجر شد. مهمترین وجه اصلاحات ۳۰ ساله نظام مالیاتی کشور چین که از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۲۰ زمان برد جنبه تدریجی بودن این اصلاحات است. درواقع حرکت کشور چین به سمت فناوری‌های اطلاعات مالیاتی امری کوتاه مدت و یک شبه نبوده است.