آیا رنج کشیدن در بورس قانونی است؟
به طور کلی زمانی که سرمایه‌گذاران قدرتمند وارد سهمی می‌شوند، سپس قیمت آن را به سمت مثبت و یا منفی به یکباره تغییر می‌دهند، به اصطلاح رنج کشیدن گفته می‌شود. رنج کشیدن سهام در بازار سرماه به زبان ساده یعنی حرکت دادن قیمت یک سهم به سوی قیمت‌های بالاتر یا پایین‌تر از قیمت فعلی که در نهایت منجر به ایجاد صف خرید یا فروش می‌شود.
سپهر حسن خان‌پور، حقوقدان بازار سرمایه درمورد رنج‌کشی‌هایی که در بازار سرمایه کشور اتفاق می‌افتد گفت: طبق بند ۳ ماده ۴۶ قانون بازار اوراق بهادار، هر اقدامی که منجر به ایجاد ظاهری گمراه کننده از روند معاملات اوراق بهادار یا ایجاد قیمت‌های کاذب و یا اغوای اشخاص به انجام معاملات اوراق بهادار شود، به اصطلاح، دستکاری بازار نامیده می‌شود، همچنین در مواردی اغوای اشخاص به انجام معاملات با استفاده از فضای مجازی صورت می‌گیرد، برای مثال برخی از فعالان شبکه های اجتماعی اقدام به فعالیت در سمت مقابل سیگنال های ارسالی کرده یا برنامه ریزی گروهی برای دستکاری در یک یا چند نماد معاملاتی می نمایند که تمامی این اقدامات با توجه به نوع تخلف و اثرگذاری بر فضای معاملات سهام شرکت، بررسی می شود و در مواردی نیز با استناد به بند ۱ ماده ۴۹ قانون بازار اوراق بهادار موضوع پس از تکمیل پرونده برای پیگیری قضایی به معاونت حقوقی سازمان بورس و اوراق بهادار ارجاع می شود.
وی افزود: در قوانین و مقررات هیچ تعریف مشخصی از رنج وجود نداد بنابراین به صورت دقیق مشخص نیست که از نظر حقوقی رنج یعنی چه و منظور از رنج دقیقا چیست. تعریفی را فعالان بازار ارائه می‌دهند و مواردی را هم حقوقی سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان رنج کشی بیان می‌کند ولی هیچکدام از اینها رسمی نبوده و در قوانین و مقررات نیامده است.
حسن خان‌پور در ادامه افزود: علاوه بر اینکه رنج در قوانین و مقررات تعریف نشده هیچ جایی نیز رنج کشی به عنوان تخلف یا جرم محسوب نشده است اما در عمل مصادیقی از رنج کشیدن چه مثبت و چه منفی وجود دارد که می‌تواند تخلف باشد و طبق موضوع بند ۳ ماده ۴۶ قانون بازار سرمایه همان دستکاری بازار محسوب شود. این حقوقدان بازار سرمایه همچنین توضیح داد: ضابطه مشخصی در رابطه با این موضوع وجود ندارد و باید مورد به مورد دیده و بررسی شود چون شاید در موردی، رنج کاملا فعالیتی عادی بوده و در کیس دیگر مجرمانه باشد. وی ادامه داد: در مصادیقی هم که سال گذشته شورای عالی بورس از دستکاری ارائه داد، مصادیق رنج را در مصوبه خود ذکر کرد اما آنجا هم ضابطه‌مند نبوده و به صورت دقیق معلوم نیست چه زمانی این فعالیت می‌تواند جرم و تخلف شناخته شود و یا چه زمانی اصلا جرم و تخلف نبوده و فعالیتی مجاز است. بنابراین به صورت کلی رنج می‌تواند کاملا مجاز باشد، تخلف بوده و در موارد شدید حتی جرم نیز محسوب شود.
حسن خان‌پور در ادامه اضافه کرد: نکته دیگر در مواردی که ناظر رنج کشی را می‌بیند ولی اقدامی انجام نمی‌دهد، درواقع در رویه ناظران رویه واحدی را در طول این سال‌ها به ویژه چند سال اخیر که بازار مسائل بیشتری داشته است، شاهد نبودیم. مواردی وجود داشته که با فعلی واحد توسط دو شخص یا در دو سهم مختلف به دو شکل برخورد شده است که این موضوع چه توسط ناظر بورس انجام شود، چه در هر حوزه دیگری قطعا پسندیده نیست. این حقوقدان بازار سرمایه در پایان تاکید کرد: از نظر حقوقی درست این است که برای هر فعلی ضابطه‌های مشخصی وجود داشته باشد، چه بخواهیم آن را جرم بدانیم، چه تخلف و چه دستکاری در بازار سرمایه کشور. این رویه در کشورمان واحد نیست و بنابر سلیقه ناظر در موارد مختلف برخوردهای مختلفی صورت می‌گیرد؛ حتی دیده شده است که ناظر بورس به شکلی برخورد می‌کند و ناظر فرابورس به شکل دیگر که این رویه درست نبوده و لازم است تا هرچه سریع‌تر اصلاح شود.
منبع: صدای بورس
